Ekonomistler depremin büyüme hızına etkisini değerlendirdi

Türkiye iktisadı, yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 3,5 ile beklentiler üzerinde büyüdü.

Yılın üçüncü çeyreğine ait büyüme verisi yüzde 3,9’dan 4’e, ikinci çeyrek büyümesi yüzde 7,7’den 7,8’e ve birinci çeyrek büyümesi yüzde 7,5’ten 7,6’ya revize edildi.

Finans ve sigorta faaliyetleri öncülüğünde büyüme

Beklentileri geride bırakan büyümeye en kıymetli katkı yüzde 21,8’le finans ve sigorta faaliyetlerinden geldi.

Dördüncü çeyrekte büyümeye hizmet faaliyetleri yüzde 11,7’lik katkı sağlarken, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,3 ve sanayi yüzde 3,3 dayanak verdi.

Hanehalkı kesin tüketim harcamaları 2022’nin dördüncü çeyreğinde yüzde 16,1, yılın tamamında ise 19,7 artarken, hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki hissesi yüzde 57,5 oldu.

2023 büyüme beklentilerine zelzele etkisi

2023 yılında ise büyüme bilgilerinin 6 Şubat’ta gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli zelzeleler nedeniyle daha evvelki iddiaların altına gerileyeceği bekleniyor.

“Büyüme trendine ait göstergeler güçlenmeye işaret etti”

AA Finans Analisti ve Ekonomist Haluk Bürümcekçi, büyümedeki son görünüm ele alındığında birinci sinyallerin ulusal gelir büyümesinin sarsıntı öncesi iç talep kaynaklı olarak güçlendiğine işaret ettiğini lakin, sarsıntının birinci çeyrekte ekonomik aktiviteye yansımasını netleştirmek açısından öncü göstergeleri bir mühlet daha takip etmenin gerekli olacağını bildirdi.

2014’ten bu yana en yüksek büyüklük”

Geçen yıl ulusal gelir toplamının dolar karşılığının 905,5 milyar dolar ile 2014’ten bu yana en yüksek büyüklüğe işaret ettiğini söz eden Bürümcekçi,  değerlendirmesinde bulundu.

Takvim tesirinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2022’nin son çeyreğinde bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 3,5 artarken, mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 0,9 artış göstererek büyüme eğiliminin güçlendiğine işaret etti.

“Makine-teçhizat yatırımları böylelikle son 13 çeyrektir üst üste yükseldi”

Bürümcekçi, gayrisafi sabit sermaye oluşumu detaylarına bakıldığında yatırımların makine-teçhizat ayağında yükselmeye devam ettiğini belirterek, şu sözlere yer verdi:

İnşaat yatırımlarının da daralma serisini sona erdirdiği görülüyor. Bilindiği üzere, yeni GSYH serisinde yatırımların özel ve kamu ayrımı açıklanmıyor. Buna karşılık inşaat ve makine-teçhizat ayrımı açıklanıyor. Kelam konusu çeyrekte inşaat yatırımlarında yüzde 0,3 artış ile evvelki beş çeyrekte görülen daralma eğilimi sona ererken, makine-teçhizat yatırımlarının ise yüzde 2,3 ile yavaşlama gösterse de artış eğilimini koruduğu görülüyor. Özel yatırımların göstergesi olan makine-teçhizat yatırımları böylelikle son 13 çeyrektir üst üste yükseliş göstermiş durumda.

Riskler zelzele sonrası aşağı tarafta ağır bastı

Bürümcekçi, bu yıl için yüzde 3 seviyesinde olan büyüme iddiası üzerindeki risklerin sarsıntı sonrası aşağı istikamette ağır bastığını belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Milli gelir içindeki hissesi yüzde 9,3 olan zelzele bölgesinin başta imalat sanayi olmak üzere tüm dallara olan katkısının şubattan itibaren ne ölçüde ve ne mühlet azalacağı bu yıl büyümede öngörülen yavaşlamanın boyutu açısından belirleyici olacaktır. Marmara zelzelesinin tesirleri üzerinden yapılan çalışmalar ulusal gelirin azamî 1 puan civarı aşağı istikamette etkilenebileceği istikametindedir.

Ocak ayı datalarında gözlenen ekonomik aktivite hızlanmasının yerini ölçülü bir yavaşlamaya bırakması kelam konusu olabilecek lakin öteki bölgelerde buradaki kayıpların telafi edilmesine yönelik görülebilecek üretim artışları ile sonraki çeyreklerde daha yüksek büyüme oranları görülebilecektir. Bu doğrultuda, 2023 yılı için yüzde 3 seviyesinde olan büyüme varsayımımız üzerinde risklerin şu evrede aşağı taraflı olduğu söylenebilir.

“Maalesef yaşanan sarsıntı büyüme suratını birinci çeyrekte aşağı çekecektir”

Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, büyümenin lokomotifinin son yıllarda olduğu üzere iç taleple olmaya devam ettiğini belirten Aslanoğlu, büyümeye yüzde 10,3 üst taraflı katkı vermiş olduğunu bildirdi.

Aslanoğlu, çeyreklik büyümenin yüzde 3,5, tüketim büyümesinin yüzde 16,1 olduğunu kaydederek şu bilgileri aktardı:

Yıllık büyüme de yüzde 5,6, tüketim büyümesi yüzde 19,7 olarak gerçekleşti. Çeyreklik bazda hafif artış olsa bile yıllık bazda yatırımlarda gerileme izliyoruz. Dış talebin büyümeye verdiği katkı negatife döndü.

“Dış açık bilgileri arttı”

Son çeyrekte ihracatın yüzde 3,3 düşerken, ithalatın yüzde 10,2 arttığına dikkati çeken Aslanoğlu, bu gelişmenin artan dış açık datalarında de görüldüğünü söz etti.

Aslanoğlu, geçen yılın ikinci yarısında büyüme suratında yarı yarıya yavaşlama gerçekleştiğini belirterek, şunları tabir etti:

Öncü göstergeler ocak ayında büyümenin tekrar toparlandığına işaret ediyordu. Bilhassa fiyat artışları ve EYT tesirini görmeye başlamıştık. Maalesef yaşanan zelzele büyüme suratını birinci çeyrekte aşağı çekecektir. 2022 yılında işgücünün toplam gelirden aldığı hissenin yüzde 30,1’den yüzde 26,5 düzeyine gerilemesi gelir dağılımında bozulmanın arttığına işaret ediyor.

kaynak