Adet kanamalarının başlamasıyla sağlıklı bir bayanın yumurtalıklarında yaklaşık 400 bin civarında yumurta üretilir.
Lakin, yıllar geçtikçe bu sayı azalır.
Menopoz devrinde ise yumurtlamanın durmasıyla, hami tesirleri olan östrojen-progesteron hormonlarının da üretimi kesilir.
Dolayısı ile menopoz devrinde, bayan bedenindeki tek değişiklik adetten kesilme değildi.
Hormon değişikliklerinin tesiri ile bayan bedeni dikkat edilmediği takdirde, hastalıklara karşı savunmasız kalabilir.
Özel bir hastanede bayan hastalıkları, doğum ve tüp bebek uzmanı olarak vazife yapan Dr. Öğr. Üyesi Melis Gökçe Koçer Yazıcı, bayanların menopoz sonrası karşılaşabileceği riskler hakkında açıklama yaptı.
“Kadınlar kalp hastalığı, kilo alma ve öteki sıhhat meseleleri için yüksek risk altındadır”
DHA’nın haberine nazaran; adet döngüsünü nizamlı tutan hormon düzeylerinin bedende ek misyonları olduğunu ve bu hormon düzeylerinin menopozla birlikte düşmesi ile bayanların kalp hastalığı, felç, osteoporoz üzere sıhhat sıkıntıları ile karşı karşıya kalacağın Dr. Öğr. belirten Yazıcı, şu sözleri kullandı:
“Kadınlar kalp hastalığı, kilo alma ve öbür sıhhat sıkıntıları için yüksek risk altındadır.”
Yazıcı, menopozdan evvel rastgele bir sıhhat sorunu olmasa da, hormonal değişimler sonrasında karşılaşılabilecek 5 sıhhat meselesini sıraladı.
En kıymetli tehlike kalp hastalıkları
Bayanlar menopozdan sonra karşılaşabilecekleri en kıymetli tehlikenin kalp hastalıkları olduğunun altını çizen Yazıcı, şu tabirleri kullandı:
“Amerikan Kalp Derneği (AHA) datalarına nazaran bayanların yaklaşık üçte birinde kardiyovasküler hastalık gelişiyor ve kalp krizi oranını bilhassa menopozdan yaklaşık on yıl sonra artmaya başlıyor. Kan damarlarında östrojen, esnekliğin sağlanmasına ve bu sayede kan akışının, basıncına ahenk sağlayarak damarların büzülmeleri ve genişlemelerine yardımcı olur.
“Kadınların kalpleri ansızın savunmasız hale gelir”
Östrojen azalmasıyla bu yarar kaybolur. Kan basıncındaki artış üzere arter duvarlarını kalınlaştırabilen başka değişikliklerle birleştiğinde, bayanların kalpleri apansız savunmasız hale gelir. AHA’nın çalışmalarına ek olarak Amerikan Ulusal Bayan Sıhhati Çalışması’nın (SWAN) da bayanların orta yaşlarında yaşadıkları fizikî, biyolojik, ruhsal ve toplumsal değişiklikleri incelediği bir araştırma mevcut. Yapılan bu araştırma ile menopoz sırasında daha erken devirlerde ateş basması yaşayan bayanların kalp hastalığı riskinin daha yüksek olduğu tespit edilmiş.
Amerikan Kalp Derneği Mecmuası’nda Şubat 2021’de yayınlanan bir çalışmada da sık ve kalıcı ateş basmalarının gelecekteki kardiyovasküler hastalıklarla alakalı olduğu konusunda bilgiler bulunması ile SWAN çalışmasındaki sonuçlar desteklenmiş oldu.”
Yazıcı, ailesinde kalp hastalığı hikayesi olan yahut kıymetli derecede sıcak basması yaşayan bayanların kardiyovasküler hastalıklar için ek taramalara gereksinim duyup duymadıkları konusunda tabibe başvurmaları gerektiği ikazında da bulundu.
“Sigara kullanımı osteoporoz riski ile bağlantılıdır”
Yazıcı şu kelamları kaydetti:
“Kadınlarda kemiklerin inceldiği ve zayıfladığı, daha kolay kırıldığı bir hastalık olan osteoporozun gelişme mümkünlüğünün erkeklere nazaran 4 kat daha fazla olduğu bilinmekte. Menopozdan evvel bayanların kemikleri östrojen tarafından korunurken, son adet devrinden evvelki yıl ve yaklaşık devam eden üç yılda kemik kaybı süratlidir. Kemikleri güçlü tutmak için, tempolu yürüyüş yahut koşu üzere idmanların değerlidir. Ayrıyeten yapılan araştırmaların sonucunda sigara kullanımı da kemik kırığı ve osteoporoz riski ile temaslıdır.”
D vitamini osteoporoz riskini azaltmaya yardımcı
D vitamini bakımından varlıklı yiyecekleri (D vitamini destekli portakal suyu, mısır gevreği ve süt) tüketmenin de osteoporoz riskini azaltmada yardımcı olacağına işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Yazıcı, “Haftada birkaç gün 15 dakika güneşe maruz kalma ve kalsiyum (koyu yapraklı yeşillikler, süt eserleri, somon ve sardalye üzere balıklar) içeren sağlıklı bir diyet yapmak faydalı olacaktır.” dedi.
Karın etrafındaki fazla kilo ve yağ tehlikeli
Menopoz, bayanların metabolizması üzerinde kesin bir tesire sahip olduğunu ve menopoz devrinde bayan metabolizmasındaki yavaşlama ile yağ dokusunun yağsız beden kitlesine nazaran arttığını söyleyen Yazıcı, şunları da ekledi:
“Son adet periyodundan yaklaşık iki yıl öncesinde başlayan bu periyot, menopozdan sonraki iki yıla kadar devam ederek yağsız doku kütlesinin kaybına neden olur. Bilhassa karın etrafındaki fazla kilo ve yağ oranının tehlikeli olduğunu, zira tip 2 diyabet riskinin ve kalp hastalıkları riskinin artabileceği araştırmalarda gösterilmiştir. Menopozun kendisi bile metabolik sendrom riskinin artmasıyla ilişkilidir. Yüksek tansiyon, yüksek kan şekeri, çok karın yağı ve olağandışı kolesterol düzeyleri; kalp hastalığı, felç ve tip 2 diyabet riskleri ile bağlantılıdır.”
İdrar yolu enfeksiyonu görülme riski artıyor
Menopozdan sonra östrojen düzeylerindeki azalma, vajina dokusunda incelmeye ve dokularda kuruluğa neden olabildiğini, bu durumun da bakterilerin gelişmesini kolaylaştırarak, daha kolay ve sık idrar yolu enfeksiyonu gelişmesine yol açabileceği bilgisini veren Yazıcı, “Yapılan bilimsel araştırmaların 65 yaş üstü bayanlarda idrar yolu enfeksiyonu geçirme oranının, her yaştan bayanla kıyaslandığında ortalama iki kat arttığı görülüyor.” dedi.
İdrar yolu enfeksiyonu riskini azaltmak için teklifler
Yazıcı, idrar yolu enfeksiyonu riskini azaltmak için tekliflerde de bulundu:
“İdrarınız mesanenizde ne kadar uzun mühlet kalırsa, o kadar çok bakteri üreyebilir. Dolayısı ile idrara gitme isteğiniz olduğu anda daha fazla tutmadan tuvalete gidin. İdrar gereksiniminiz olmasa bile 3-4 saatten daha uzun idrar tutmayın ve tuvalete gidin. Tuvalet sonrası önden geriye yanlışsız silerek paklık yapın. Tercihen günde en az 6-8 bardak su formunda bol sıvı için. Cinsel birliktelikten evvel ve sonra idrarınızı yapın. Vajinal duşlardan ve bayan hijyeni emelli deodorant spreyleri kullanmaktan kaçının. Nefes alabilen pamuklu iç çamaşırları tercih edin ve dar pantolonlardan kaçının. Sık yaşıyorsanız (yılda 3-4 kez) bunlara neyin neden olabileceğini araştırmak ve tedavi almak gerekebilir, hekiminize başvurun.”
İdrar kaçırmayı önlemek için teklifler
Menopoz periyotlarından sonra idrar kaçırma rahatsızlıkların daha da arttığını belirten Yazıcı, öksürme, hapşırma yahut fizikî aktiviteyle sızıntı formundaki ‘stres üriner inkontinans’ olarak isimlendirilen idrar kaçırma tipinin bayanlar ortasında sık görüldüğünü de kelamlarına ekledi.
‘Acil inkontinans’ olarak isimlendirilen denetim edilemeyen bir tuvalete gitme dürtüsünün eşlik ettiği sızıntı biçimindeki idrar kaçırma tipinin de sık görülebildiğini aktaran Yazıcı, idrar kaçırmayı önlemek için şu tekliflerde de bulundu:
“Mesanenizi mümkün olduğunca sık boşaltın. Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için ise ‘Kegel egzersizleri’ önerilmektedir. Bu antrenmanın en değerli noktası popo kaslarını değil idrar akışını denetim eden ince kasların çalıştırılmasıdır. Bunu da idrar yaparken çişinizi tutarak oradaki kasların kasılmasını sağlayarak yapabilirsiniz. Her idrar tutma yani kasılma ortalama 3-4 saniye kadar sürmeli ve bu antrenmanı her gün 5-10 sefer tekrar etmelisiniz. Bunlara karşın şikayetleriniz devam ederse hekiminiz başvurun.”