Hemen hemen tüm iklimlerde yetişen domates, dünyada patatesten sonra en çok tüketilen besindir. Domatesin tüketimi kolaydır ve hem tuzlu hem de tatlı tariflerle birlikte pişirilebilir.
Renkli kabuğu, sağlık açısından birçok faydası olan pigmentlerle doludur. Domatesler su açısından zengindir. Ayrıca antioksidanlar açısından zengin olan domatesler iyi bir C vitamini kaynağıdır, düşük kalorilidir ve çok miktarda lif içerir.
100 gr çiğ domates 19.3 kalori, 94.1 gr su 0.86 gr protein, 2.49 gr karbonhidrat, 0.26 gr yağ, 1.2 gr diyet lifi, 8.14 mg kalsiyum, 10.1 mg magnezyum, 26.6 mg fosfor, 256 mg potasyum, 1400 IU A vitamini, 0.66 mg E vitamini, 7.9 mcg K1 vitamini, 15.5 mg C vitamini ve çeşitli miktarlarda B vitaminleri içerir.
Domatesler ayrıca alfa lipoik asit, likopen, kolin, folik asit, beta karoten ve lutein gibi çok çeşitli faydalı besinler ve antioksidanlar içerir.
Domatesin 8 faydası
Onlarca sağlıklı besin maddesi içeren domatesin sağlığa birçok güçlü faydası vardır. İşte domatesin öne çıkan 8 faydası.
Prostat kanserine karşı korur
Domates, mükemmel bir C vitamini ve antioksidan kaynağıdır. Bu bileşenler vücutta serbest radikallerin oluşumuna karşı savaşmaya yardımcı olur. Serbest radikaller kanser de dahil olmak üzere birçok ciddi sağlık sorununa neden olur.
Domatesler ayrıca likopen içerir. Domateslere karakteristik kırmızı rengini veren bu likopen, prostat kanserini önleyici özellikleriyle bilinir. Domatesler özellikle prostat kanserinde güçlü anti kanser etkilere sahiptir. Yakın zamanda yapılan çalışmalar, domateslerden yüksek miktarda likopen alımının, prostat kanserlerinde daha az kan damarı oluşumu ile güçlü bir şekilde ilişkili olduğunu göstermiştir. Prostat kanserlerinin büyümesi için yeni kan damarlarının oluşumu esastır.
Tansiyonu dengeler
Sodyum (tuz) alımının düzenlenmesi normal tansiyon seviyelerinin korunmasına yardımcı olur. Damarların genişlemesi üzerindeki etkileri nedeniyle yeterli potasyum alımı da önemlidir. Domates, potasyumun neredeyse yarısı kadar sodyum içerir ve bu da onu tansiyon dengesi için harika bir besin yapar.
Uzmanlara göre bir yetişkin için potasyum alımı 3510 mg/gün olmalıdır. Bu alım miktarı tansiyon seviyelerini dengeler. 100 gr domates tüketimi, vücuda önerilen günlük potasyum alımının yaklaşık yüzde 10’unu, yani 256 mg potasyum sağlar. Yüksek potasyum alımı ayrıca kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölüm riskini yüzde 20 oranında azaltır.
Kalp ve damar hastalıklarını önler
Domatesin tansiyona olan yararına ek olarak, içeriği (sodyum/potasyum oranı, lifler, C vitamini, kolin), özellikle kalp ve damar hastalıkları riskini azaltmada etkilidir. Domates ayrıca folik asit olarak da adlandırılan B9 vitamini içerir. Bunlar homosistein düzeylerinin dengelenmesinde rol oynar. Homosistein, proteinlerin parçalanmasından ortaya çıkan bir amino asittir. Araştırmalar, kalp krizi ve felç riskini artırdığını gösteriyor. Bu nedenle homosistein düzeylerini folik asit ile yönetmek kalp hastalığı için risk faktörlerini azaltır.
Yüksek potasyum alımı sadece kalp ve damar hastalıkları riskini azaltmakla kalmaz, aynı zamanda kasları ve kemik mineral yoğunluğunu korurve böbrek taşı üretimini azaltır.
Kan şekeri seviyelerini düzenler
Araştırmalar, yüksek lifli diyet izleyen tip 1 diyabetli kişilerin kan şekeri düzeylerinin daha düşük olduğunu, tip 2 diyabetli kişilerin ise kan şekeri ve insülin düzeylerini iyileştirebileceğini göstermiştir. Yetişkinler için önerilen lif alımı 30g/gün’dür. Domatesler iyi miktarda lif içerir.
Göz sağlığını geliştirir
Domates, gözleri hasarlardan korumaya yardımcı olur. Domates likopen, lutein ve beta karoten bakımından zengindir. Bu güçlü antioksidanlar gözleri katarakt gelişimi veya yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi ışık kaynaklı hasarlara karşı koruyabilir.
Yaşa bağlı göz hastalıkları üzerine araştırmalar, domateslerde bulunan lutein, zeaksantin ve karotenoidleri yüksek oranda alan kişilerin yaşa bağlı makula dejenerasyonu riskinde yüzde 35 azalma yaşadığını göstermiştir.
Cilt sağlığını iyileştirir
Kolajen cilt, saç, tırnak ve bağ dokusunun önemli bir bileşenidir. Ancak vücuttaki kolajen üretimi C vitaminine bağlıdır. Nnadir görülse de C vitamini eksikliği iskorbüte yol açabilmektedir. Bunun haricinde güçlü bir antioksidan olarak kabul edilen C vitamininin yetersiz alımı güneş ışığı, kirlilik ve dumanın neden olduğu cilt hasarının daha yavaş iyileşmesine neden olabilir.
Bu eksiklik kırışıklıkların görünümünü, cilt sarkmasını, lekeleri ve cilt sağlığı üzerindeki diğer olumsuz etkileri hızlandırabilir. 100 gr domates yaklaşık 18 mg C vitamini sağlar. Domates yemek cilt sağlığını ve güzelliğini korumanın iyi bir yoludur.
Hücresel yaşlanmaya karşı savaşır
Domates, antioksidanlar açısından zengindir. Antioksidanlar yaşlanma belirtilerini azaltan bileşiklerdir. Domatesler bir C vitamini kaynağıdır. C vitamini antioksidan özelliklere sahiptir. Kandaki C vitamini, vücuttaki oksidasyonu ve iltihabı azaltmaya yardımcı olur, yaşlanma ile ilişkili belirli dejeneratif hastalıkların başlangıcına karşı koruyucu bir etki sağlar.
Sivilceleri önler
Domateslerin içerdiği likopen, sivilcelere karşı da etkilidir. Likopen, sivilceler ve çeşitli lekelerle mücadelede çok etkili olduğu kabul edilen bir maddedir.
Domates tüketiminin olası yan etkileri
Domates tüketimi bazı durumlarda riskler taşıyabilir. Özellikle pestisit içeriğine dikkat edilmelidir. Domatesler pestisit kalıntısı en fazla olan sebzelerden bitidir. Bu nedenle mümkün olduğunca organik domatesler tüketilmelidir. Organik ürünleri tercih etmek, pestisitlere maruz kalmayı en aza indirir.
Domatesler bazı ilaçlarla da etkileşime girebilirler. En yaygın olarak kalp hastalığı için reçete edilen bir ilaç türü olan beta blokerler, yaygın olarak hiperkalemi olarak bilinen yüksek kan potasyum seviyelerine neden olabilir. Beta bloker alırken domates gibi potasyum açısından zengin besinler ölçülü olarak yenilmelidir. Aşırı potasyum tüketimi, böbrek fonksiyon bozukluğu olan kişiler için zararlı olabilir.
Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) olan kişiler, domates gibi yüksek asitli yiyecekleri tükettiklerinde mide ekşimesi ve kusma gibi semptomlarda artış yaşayabilir. Ancak bu durum kişiden kişiye değişir.