James Webb’den şaşırtan keşif: ‘Yasak Bölge’de ilk kez bir gezegen bulundu

Evrenin bilinen kurallarını altüst eden bir keşfe imza atıldı. Astronomlar, normalde yıldızların ölüm evrelerinde yok olması gereken bir bölgede ilk kez bir gezegenin varlığını doğruladı. James Webb Uzay Teleskobu sayesinde yapılan bu gözlem, yasak bölge olarak bilinen alanda hayatta kalan ilk gezegeni ortaya çıkardı: WD 1856+534b.

YASAK BÖLGEDEKİ DONMUŞ GEZEGEN

WD 1856+534b adlı bu dev gaz gezegeni, 5.8 milyar yaşındaki bir beyaz cüce olan WD 1856+534’ün çevresinde dönüyor. Yalnızca 82 ışık yılı uzaklıktaki bu yıldız, Draco (Ejderha) takımyıldızında yer alıyor.

İlk olarak 2020’de NASA’nın TESS uydusu ve bazı yer tabanlı gözlemevleri tarafından fark edilen bu Jüpiter büyüklüğündeki cisim, yıldızının önünden her 1.4 günde bir geçerek geçiş yaptı. Ancak o dönem gezegen mi yoksa düşük kütleli bir kahverengi cüce mi olduğu net değildi. Özellikle, bu kadar dar bir yörüngede dönmesi Merkür’ün Güneş’e uzaklığından 30 kat daha yakın bir mesafede—soru işaretleri yarattı.

Yeni çalışma sayesinde, Michigan Üniversitesi’nden Mary Anne Limbach liderliğindeki ekip, JWST’nin Orta Kızılötesi Aleti (MIRI) ile bu gizemi çözdü: WD 1856+534b bir gezegen.

ÖLÜMCÜL YILDIZ EVRESİNDE HAYATTA KALMAK

Güneş benzeri yıldızlar ömürlerinin sonuna geldiklerinde önce devleşerek kırmızı dev evresine giriyor, ardından dış katmanlarını kaybederek yoğun bir çekirdek olan beyaz cüceye dönüşüyor. Normalde bu süreç, yıldızın yakınındaki tüm gezegenleri yok ediyor. Bilimsel modellere göre, yıldızın çevresindeki iki astronomik birimlik mesafe “yasak bölge” olarak adlandırılıyor çünkü bu sınırın içindeki gezegenlerin kırmızı devin genişlemesiyle yok olması bekleniyor.

NASIL HAYATTA KALDI?

Araştırmacılara göre gezegen, yıldız kırmızı deve dönüşmeden önce daha uzak bir yörüngede bulunuyordu. Yıldız beyaz cüceye dönüştükten sonra, muhtemelen başka bir gezegenin veya yıldızın çekimsel etkisiyle iç bölgelere göç etti. Bu “yasak bölge içi göç” olasılığı, gezegenlerin yaşam döngüsüne dair bildiklerimizi yeniden ele almamıza neden olabilir.

TESPİT EDİLEN EN SOĞUK GEZEGENLERDEN BİRİ

James Webb ile yapılan analiz, WD 1856+534b’nin Jüpiter’in yaklaşık 5.2 katı kütleye sahip olduğunu ve yüzey sıcaklığının -125°F (yaklaşık -87°C) olduğunu ortaya koydu. Bu, doğrudan ışığı gözlemlenmiş en soğuk öte gezegenlerden biri anlamına geliyor. Bu derece düşük sıcaklık, gezegenin yıldızdan gelen enerjiden neredeyse hiç faydalanmadığını ve geçmişteki koşullara göre radikal bir değişim yaşadığını gösteriyor.