Güneş Sistemi’nin galaktik seyahati: Dünya nasıl soğudu?

Dünya’nın iklimini yalnızca Güneş ya da atmosfer değil, uzayın derinliklerinden gelen etkiler de şekillendirebilir. Nature Astronomy’de yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, Güneş Sistemi’nin galaksimiz Samanyolu içindeki hareketi sırasında rastladığı yoğun bir yıldızlararası gaz bulutu, koruyucu heliosferi daraltarak Dünya’nın uzaydan gelen radyasyona açık hale gelmesine ve dolayısıyla soğumasına neden olmuş olabilir. Üstelik bu karşılaşma, insan evrimini bile etkilemiş olabilir.

GÜNEŞ SİSTEMİ’NİN GALAKTİK YOLCULUĞU

Güneş, Samanyolu’nun merkezinde bir yörüngede dönerken aynı zamanda galaktik düzlemin üstüne ve altına dalgalı bir şekilde hareket eder. Bu yolculuk sırasında Güneş Sistemi, farklı yoğunluktaki yıldızlararası ortamlardan geçer. Araştırmacılar, geçmişte böyle bir bulutla yaşanan çarpışmanın Dünya’nın iklimini önemli ölçüde etkilediğini öne sürüyor.

HELİOSFER: GÖRÜNMEZ KALKAN

Güneş, gezegenleri yıldızlararası ortamın etkilerinden koruyan sürekli bir yüklü parçacık akışı – yani güneş rüzgarı – yayar. Bu akış, Güneş Sistemi çevresinde bir baloncuk oluşturur: heliosfer. Ancak Güneş daha yoğun bir yıldızlararası bulutun içinden geçtiğinde, bu baloncuk daralabilir ve gezegenler, özellikle Dünya, dış uzayın etkilerine daha açık hale gelir.

SOĞUMAYA NEDEN OLAN GALAKTİK TEMAS

Araştırmacılar, yaklaşık 2 milyon yıl önce Güneş Sistemi’nin Local Lynx of Cold Cloud adlı yoğun bir soğuk gaz bulutunun içinden geçmiş olabileceğini belirtiyor. Bu bulutun yoğunluğu, heliosferin küçülmesine ve uzaydan gelen nötr hidrojen gibi parçacıkların Dünya atmosferine ulaşmasına neden olmuş olabilir. Bu süreç, orta atmosferde ozon tabakasının incelmesine ve dolayısıyla küresel soğumaya yol açmış olabilir.

İZOTOPLAR VE JEOLOJİK KANITLAR

Araştırmacılar, bu etkileşimin izlerini Dünya’da bırakıp bırakmadığını anlamak için 60Fe (demir-60) ve 244Pu (plütonyum-244) gibi süpernovalardan gelen izotoplara odaklandı. Bu izotoplar; Antarktika karlarında, okyanus tortullarında ve Ay örneklerinde tespit edildi. Önceki açıklamalar, bu izlerin yakın bir süpernovadan geldiğini öne sürüyordu. Ancak yeni teori, bu izlerin yoğun gaz bulutlarıyla karşılaşmalarla daha iyi açıklanabileceğini söylüyor.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE EVRİM BAĞLANTISI

Heliosferin yüzbinlerce yıl boyunca daraldığı dönemlerde Dünya’nın uzaydan gelen radyasyona daha fazla maruz kaldığı düşünülüyor. Araştırmacılar, bu çevresel değişikliklerin Homo sapiens’in evrimini bile etkilemiş olabileceğini öne sürüyor. Bu tür galaktik olayların iklimi etkileyebileceği düşüncesi, atmosfer modellemeleriyle daha derinlemesine araştırılmalı.