Duncan MacDougal’ın 21 gram deneyi: İnsan ruhu gerçekten ölçülebilir mi?

1907 yılında Amerikalı doktor Duncan MacDougall, bu soruya yanıt aramak için tarihe geçecek kadar sıra dışı bir deneye imza attı. MacDougall’a göre ruh, yalnızca soyut bir kavram değil; fiziksel olarak da ölçülebilen bir “varlık”tı. Üstelik ağırlığı da tam 21 gramdı. Bu iddia, yüzyılı aşkın süredir hem bilim dünyasında hem de felsefi tartışmalarda yankılanmaya devam ediyor.

ÖLÜM ANINI TERAZİDE ÖLÇTÜ

MacDougall, Massachusetts’teki bir huzurevinde ölüm döşeğindeki altı hastayı deneyine dahil etti. Her biri ölüm anına yaklaşırken özel olarak tasarlanmış, hassas teraziler üzerine yerleştirildi. Amaç, kişinin yaşam fonksiyonları durduğu anda ağırlığında ani bir değişim olup olmadığını tespit etmekti.

Deneyin sonucunda, hastalardan birinin ölüm anında yaklaşık 21 gramlık bir ağırlık kaybı yaşadığı gözlemlendi. MacDougall, bu farkın bedeni terk eden ruhun ağırlığı olduğunu ileri sürdü. Diğer beş hastada ise ölçümler tutarsızdı ya da hata payı nedeniyle değerlendirmeye alınmadı.

BİLİM DÜNYASINDAN SERT ELEŞTİRİLER

MacDougall’ın iddiası kısa sürede dünya basınında yankı bulsa da, bilim çevreleri deneyi ağır biçimde eleştirdi.

Uzmanlara göre:

Örneklem sayısı yalnızca altı kişiydi; bu istatistiksel olarak anlamlı değildi.

Ölüm anında meydana gelen terleme, gaz salınımı veya hava çıkışı gibi fizyolojik etkenler ağırlık farkına yol açabilirdi.

Deneyin tekrarlanabilirliği yoktu ve ölçüm aletleri dönemin koşullarına göre yetersizdi.

Bu nedenle, MacDougall’ın “21 gram” sonucu bilimsel olarak geçerli bir veri olarak kabul edilmedi. Ancak deney, insanın ölüm ve ruh kavramlarına duyduğu merakın çarpıcı bir örneği olarak tarihe geçti.

POPÜLER KÜLTÜRDE BİR SİMGEYE DÖNÜŞTÜ

Bilimsel dayanaktan yoksun olsa da “ruh 21 gramdır” ifadesi, zamanla kültürel bir sembole dönüştü.

2003 yılında yönetmen Alejandro González Iñárritu’nun çektiği “21 Grams” filmi, bu deneyden esinlenerek yaşam, ölüm ve vicdan temalarını işledi. Edebiyat, müzik ve sinemada “21 gram” artık insanın özüne dair metaforik bir simge olarak yer aldı.

RUHUN AĞIRLIĞI MI, İNSANIN MERAKI MI?

Bugün bilim, ruhun fiziksel olarak var olup olmadığını ya da ölçülebilir bir boyutu bulunup bulunmadığını kanıtlayabilmiş değil. Ancak MacDougall’ın 21 gramlık deneyi, insanın ölüm ötesine dair bitmeyen merakını ve bilimin sınırlarını sorgulama cesaretini hatırlatıyor.