İngiliz demokrasisinin (!) yalnızca 190 parti delegesiyle Başbakanlığa taşıdığı Liss Truss’ın bir ayı biraz geçmiş olan hükümeti çok erken çatladı. Truss, Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’i üstelik Bakan, Washington’da IMF ile görüşme yaptığı sırada misyondan al…
İngiliz demokrasisinin (!) yalnızca 190 parti delegesiyle Başbakanlığa taşıdığı Liss Truss’ın bir ayı biraz geçmiş olan hükümeti çok erken çatladı. Truss, Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’i üstelik Bakan, Washington’da IMF ile görüşme yaptığı sırada vazifeden aldı. Kwarteng, ülke tarihinde, 38 günle, en kısa mühlet vazife yapan ikinci Bakan oldu böylece.
Gelişme Truss’ın Başbakanlık misyonunu sürdürüp sürdüremeyeceği tartışmalarını da beraberinde getirdi. Truss’ın tartışmalara yol açan bütçesinin açıklanmasından sonra Emekçi Partisi’nin oyları artmıştı. O nedenle Bakan’ın vazifeden alınmasının akabinde Truss’ın istifası daha güçlü bir biçimde lisana getirilir oldu.
Taklit etti ancak beceremedi
Kendisini Thatcher’a benzetmekten pek hoşlanan Başbakan’ın altı haftalık vazifesi sırasında kurumlar vergisini düşürme istikametindeki vaadinden cayması, ki, Başbakan adayı olduğunda verdiği bir kelamdı bu, pek de Thatcher kadar kararlı olmadığını gösterdi.
“Soğukkanlı yaklaşımıyla tanınan” Kwarteng’in, iktisat siyasetinin piyasaları kaosa sürüklemesinin akabinde Başbakanlığı kaybedeceğinden korkan Truss’ın ilkesizliğinin kurbanı olduğunu düşünenler de var. Kwarteng’in düne kadar aklına herhalde kabineden kovulacağı gelmemişti. Muhafazakar çizgideki The Telegraph’a yaptığı açıklamada “hiçbir yere gitmediğini” söylemiş, gazetenin “ateşten gömlek” olarak tanımladığı vazifesinden “gerçekten hoşlanıyorum” diyerek kelam etmişti.
Ancak her şey dün öğlenden sonra farklı gelişti. Truss, Kwarteng’i vazifeden aldıktan sonra düzenlediği basın toplantısında yerini eski Sıhhat Bakanı Jeremy Hunt’ın alacağını duyurdu. The Guardian’a nazaran “sekiz dakika sürmüş olan” basın toplantısı “ne milletvekillerini ne de diğerlerini ikna etmek için çok az işe yaradı”.
Alternatif arayışı başladı
Daha dün Başbakan olmuş biri olarak Truss’ın yerine şimdiden alternatifler arandığını yazdı The Times. Muhafazakar Parti’nin önde gelenleri Truss’un ayrtılması durumunda Rishi Sunak ile Penny Mordaunt’tan bir “parti içi koalisyonun” hükümeti oluşturabileceğini ileri sürdü.
Muhafazakar Parti’den birtakım isimlerin, kurumlar vergisi konusundaki geri adımının bile Truss’un başbakanlığını kurtaramayacağını söylediğini ileri sürenler de var. Teze nazaran bu yüzden, 20 ila 30 ortasında eski bakan ile milletvekilinden oluşan bir “yaşlılar konseyi” Truss’a istifa etmesini söylemenin yollarını arıyor.
BBC daha enteresan bir varsayımda bulundu. Muhafazakar Parti’nin Truss’un yerine eski bir Muhafazakâr başkanı seçebileceğini öne süren BBC “Bu Boris Johnson olabileceği üzere Theresa May ya da William Hague de olabilir” diyor
Boris üzere gidebilir
Geleneklerine bağlı bir siyasal sistemi var İngiltere’nin. Tüm bu argümanlar, iddialar gerçekleşebilir lakin yeniden de vazifesinin üzerinden bir yıl geçmeden Başbakan hakkında bir itimat oylamasına gidilemiyor parlamentoda.
Tabii, Johnson’a yapılan taktik Truss’a da uygulanabilir. Yani Truss kabinesinden Bakanlar istifa ettirilebilir. Başbakan istifaya mecbur kalıp ayrıldıktan sonra da yeni bir hükümet kurulabilir basitçe.
Yani IMF’nin tenkidine bile uğrayacak kadar ekonomik kararları tartışmalı olan Truss kendini çabuk tüketti üzere görünüyor. Atacağı en âlâ adım tahminen de ülkeyi seçimlere götürmek olabilir.
O vakit hakkındaki kararı milletvekilleri değil, seçmenler verir.