Rus ve Ukrayna heyetleri İstanbul’da bir araya geldi… Taraflar hangi konularda anlaştı?

Rusya ve Ukrayna heyetleri, 23 Temmuz akşamı, İstanbul’daki Çırağan Sarayı’nda, 2022’den bu yana üçüncü kez barış müzakereleri kapsamında bir araya geldi.

Rus heyetine, önceki turlarda olduğu gibi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yardımcısı Vladimir Medinski başkanlık etti ve heyet üyelerinde de bir değişiklik olmadı. Ukrayna tarafında ise müzakere süreci yine Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Rüstem Umerov’un koordinasyonunda yürütüldü; orada da heyet yapısı sabit kaldı.

RBK-Ukrayna‘nın aktardığına göre, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, müzakereler öncesinde iki heyet başkanıyla kısa bir ön görüşme gerçekleştirdi. Ardından resmi açılış konuşmasını yapan Fidan, tarafların temaslarının nihai amacının ateşkesi sağlamak olduğunu vurguladı. Önceki iki turda İstanbul’da elde edilen ilerlemenin uluslararası toplum tarafından takdirle karşılandığını ifade etti.

Fidan ayrıca, Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışmanın çözümünde arabuluculuk rolünü sürdüreceğini ve savaş esirlerinin takasında da katkı sunmaya hazır olduğunu belirtti.

Bu turdaki görüşmeler yaklaşık 40 dakika sürdü.

Zirvenin en önemli mutabakat maddelerinden biri de tarafların, üç yılı aşkın süredir esaret altında bulunan kişilerin takası konusunda anlaşmaya varmaları oldu. Umerov’un açıklamasına göre, bu çerçevede yaklaşık bin 200 kişinin değişimi planlanıyor.

MOSKOVA’NIN TEMEL ŞARTLARI VE KİEV’İN POZİSYONU

Rusya Devlet Başkanı Yardımcısı ve müzakere heyeti başkanı Vladimir Medinski, İstanbul’da gerçekleştirilen görüşmelerin ardından basına açıklamalarda bulundu. Medinski, özellikle savaşın insani yönleri, liderler düzeyinde olası zirve ve gelecek müzakere adımları hakkında bilgi verdi.

Moskova merkezli RTVI‘ye göre, Rusya tarafından sunulan memorandumda, çatışmaların sona ermesi için iki temel şarttan birinin yerine getirilmesi gerektiği belirtiliyor:

• Ukrayna ordusunun, Rusya tarafından işgal edilen bölgelerden tamamen çekilmesi,
• Ya da Kiev’in yeni asker sevkiyatları durdurması, seferberliği sona erdirmesi ve yabancı ülkelerden askeri yardım almayı bırakması.

Moskova’nın temel talepleri arasında ayrıca Ukrayna’nın tarafsızlık statüsünün anayasal güvence altına alınması ve yeni Rus bölgelerinin uluslararası alanda tanınması da yer alıyor.

Ukrayna’nın yaklaşımı ise tamamen farklı. Kiev, herhangi bir ön şart koşulmaksızın derhal ateşkes ilan edilmesini ve Zelenski ile Putin arasında doğrudan bir ‘liderler zirvesi’ düzenlenmesini talep ediyor. Ayrıca Ukrayna’nın, ‘askeri ittifaklara katılma hakkından vazgeçmeyeceğini’ özellikle vurguluyor.

İşte, ele alınan konular arasında öne çıkan başlıklar:

RUSYA’NIN TEKLİFLERİ

• Üç çalışma grubu kurulması: Rusya, belirli konularda çevrim içi çalışacak üç ayrı teknik komite oluşturulmasını önerdi. Ukrayna tarafı, bu öneriyi değerlendirme kararı aldı.
• Esir değişimi: Her iki taraftan en az 1200 savaş esirinin takas edilmesi teklif edildi.
• Kısa süreli ateşkes: 24 ila 48 saatlik kısa süreli ateşkesler ilan edilerek cephe hattından yaralı askerlerin ve hayatını kaybedenlerin cenazelerinin tahliyesi önerildi.
• Cenaze teslimi: Rusya, Kızılhaç aracılığıyla Ukrayna tarafına 3 bin Ukraynalı askerin naaşını teslim etmeye hazır olduğunu bildirdi. Bu işlem, Kiev’in onayı doğrultusunda gerçekleşecek.

LİDERLER DÜZEYİNDE ZİRVE

Medinski, Putin-Zelenski zirvesinin ancak ciddi hazırlıkların ardından gerçekleşebileceğini belirtti. “Zirvede hangi konuların görüşüleceği ve hangi şartlarda düzenleneceği netleştirilmeden liderler düzeyinde bir toplantının gerçekleşmesi mümkün değil” dedi. Medinski ayrıca, böylesi bir zirvenin, savaşın sonunu simgeleyen bir dönüm noktası olması gerektiğini belirtti.

İNSANİ ANLAŞMALAR VE ESİR TAKASI

Öte yandan, İstanbul’daki ikinci müzakere turunda alınan tüm insani kararların yerine getirildiği ifade edildi. İkinci tur görüşmeleri takiben taraflar arasında daha önce benzeri görülmemiş büyüklükte bir esir takası gerçekleşmiş ve her iki ülkenin ordularına mensup biner esir asker karşılıklı olarak serbest bırakılmıştı.

Öte yandan Rusya’nın, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’ne ait 7 binden fazla askerin naaşını teslim ettiği bildirildi. Ağır yaralı ve hasta askerlerin süresiz sağlık amaçlı değişiminin devam edeceği ifade edildi. Çatışma bölgelerindeki gri alanda çalışan sağlık ekiplerinin ciddi tehlike altında olduğu vurgulandı.

ÇOCUKLARIN DURUMU

Rusya’nın, bir önceki müzakere turunda Ukrayna’dan alınan çocuk listesi üzerindeki çalışmalarını tamamladığı açıklandı. Rus makamları, listede yer alan çok sayıda çocuğun Rusya topraklarında hiç bulunmadığını öne sürdü. Listede yer alan 50 ismin ise aslında yetişkin olduğu iddia edildi. Rusya’da bulunan Ukraynalı çocukların ise devlet koruması altında, güvende ve uygun merkezlerde barındırıldığı ifade edildi. Rusya, Ukrayna’dan kendi vatandaşları olan ve Ukrayna ile AB ülkelerinde bulunduğu bildirilen Rus çocukların iadesini talep etti.

BARIŞ GÖRÜŞMELERİNİN SEYRİ

Medinski, tarafların sunduğu memorandumlar arasında ciddi farklar olduğunu, pozisyonların birbirinden oldukça uzak kaldığını ifade etti. Yine de Rusya tarafı, sadece heyetler düzeyinde değil, çalışma grupları düzeyinde de doğrudan temasların sürmesini umuyor. Medinski ayrıca, dördüncü tur müzakerelerin gerçekleşmesini beklediklerini belirtti.

UKRAYNA’DAN İLK DEĞERLENDİRME

İstanbul’daki müzakerelerin ardından, Ukrayna cephesinden açıklamalar, heyet başkanı Rüstem Umerov ve Dışişleri Bakanlığı temsilcisi Georgiy Tikhiy tarafından yapıldı.

Umerov’un aktardığına göre, Kiev, Ağustos sonuna kadar Zelenski ile Putin arasında bir zirve gerçekleştirilmesini teklif etti. Bu zirvede Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Trump’ın da hazır bulunması önerildi. Ukraynalı müzakereci Georgiy Tikhiy, zirve çağrısının gerekçesini şöyle açıkladı:

Neden liderler düzeyinde bir görüşmede ısrar ediyoruz? Çünkü Rusya’da kararları yalnızca bir kişi veriyor. Eğer ateşkes gibi hayati bir adım atılacaksa, o kişi masada olmalı.

Tikhiy, bu teklifin geçici değil kalıcı olduğunu, istenirse her an hayata geçirilebileceğini vurguladı.