Boris Johnson’ın istifası akabinde Muhafazakar Parti’nin önderi ve münasebetiyle ülkenin Başbakanı 5 Eylül’de Liz Truss oldu. Ne var ki Truss, başbakan olarak en fazla 6 buçuk hafta dayandı.Haftalarca süren ve dışişleri bakanının eski maliye bakanı Rishi Su…
Boris Johnson‘ın istifası akabinde Muhafazakar Parti’nin başkanı ve hasebiyle ülkenin Başbakanı 5 Eylül’de Liz Truss oldu. Ne var ki Truss, başbakan olarak en fazla 6 buçuk hafta dayandı.
Haftalarca süren ve dışişleri bakanının eski maliye bakanı Rishi Sunak ile karşı karşıya geldiği liderlik yarışının akabinde, Muhafazakar Parti üyelerinin oylamasında Truss, 81.326 ile 60.399 oy alan Sunak’a karşı galip gelmişti. Kraliçe II. Elizabeth‘in vefatından kısa bir mühlet evvel şahsen Kraliçe’den vazifesi devralan Truss’ın zaferi uzun sürmedi. Çünkü Kraliçe’nin son Kral III. Charles’ın birinci başbakanı olan Truss, Britanya tarihinin en kısa periyodik başbakanı oldu.
Görev devralma merasiminden Kraliçe Elizabeth ve Liz Truss.
Ancak uzmanlar, Truss’ın sayılı günleri olduğunu öne sürmüştü. Bu mevzuda ileri giden Daily Star gazetesi, Liz Truss’ı bir marulla yarıştırmıştı. İngilizler, Liz Truss’ın mı daha çabuk misyonu bırakacağını yoksa marulun mu daha çabuk bozulacağını görmek için yayın başlatmıştı. Hatta bunun için bahis oynayanlar bile vardı. 35 gün içinde Truss’un vazifeden ayrılacağına dair bahislerin oranı 6-1’di.
Truss bugün, 20 Ekim, istifasını sunarak bahisleri yanlış çıkarmadı.
‘Enerji krizini halledeceğim’
Başbakanlık sonuçlarının açıklanmasının akabinde Truss, “Vergileri azaltmak ve iktisadımızı büyütmek için yavuz bir plan sunacağım” demişti. Güç krizine dair de açıklamalarda bulunan Truss, “İnsanların güç faturalarıyla uğraşırken, tıpkı vakitte güç arzıyla ilgili uzun vadeli meselelerimizle da ilgilenerek güç krizini halledeceğim” sözlerini kullanmıştı.
Truss’ın vaadleri:
- Geçen yıl içerisinde artırılan toplumsal sigorta primlerini yine düşürmeyi
- 2023 yılında yüzde 19’dan yüzde 25’e çıkarılması planlanan kurumlar vergisi artışını iptal etmeyi
- Enerji fiyatlarına “yeşil” projelere harcanması için eklenen vergiyi askıya almayı
- Vergi kesintilerini Covid borçlarını daha uzun vadeye yayarak karşılamayı
- Ülkenin farklı bölgelerinde hür ticaret bölgeleri yaratmayı
- Savunma bütçesi için belirlenen maksadı 2026 için yarım puan artırarak GSYİH’nın yüzde 2,5’u, 2030 için yüzde 3’üne çıkarmayı vadetmişti.
Truss’ın, 11 yıl boyunca ülkenin başbakanlığını yapan Muhafazakar Parti’nin eski önderi Margaret Thatcher’ın uyguladığı siyasetleri bugüne taşımak istediği biliniyordu. Truss bu sebeple “Thatcher’ın kopyası olmakla” eleştiriliyordu.
Beklentileri karşılamadı
Truss’ın, 6 Eylül’de atadığı Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng‘in 23 Eylül’de toplam 45 milyar sterlini bulacak vergi indirimlerinin uygulanmasına hazırlanıldığını açıklaması, ülkenin dış borçlanmasının yükseleceği tarafındaki telaşları artırdı ve sterlinin sert paha kayıpları yaşamasına neden oldu. Kwarteng’in kamu borç yükünü artıracak vergi indirimlerini açıklamasının akabinde sterlin, ABD doları karşısında 1,0350 ile tüm vakitlerin en düşük düzeyini gördü.
Daha evvel pek çok kere bütçe düzenleme planı kapsamındaki vergi indirim planının gerisinde duran Truss, 14 Ekim’de kamuoyu baskısına dayanamayarak, Kwarteng’i Maliye Bakanlığı vazifesinden aldı ve yerine Jeremy Hunt‘ı getirdi.
Yeni Maliye Bakanı Hunt da misyona gelir gelmez Truss hükümetinin 3 hafta evvel açıkladığı vergi indirimi paketinin neredeyse tamamını rafa kaldırarak, iktisatta dizginleri ele aldı.
Liz Truss, vergi kesintileri iptalinin akabinde yaptığı birinci açıklamada, “Hata yaptığımızın farkındayım” dedi ve vazifesindeki birinci haftalarda yaptığı bu kusurlar nedeniyle özür diledi. Yeni Maliye Bakanı Hunt da siyasi istikrarsızlığın tahlil olmadığını belirterek, Muhafazakar Parti milletvekillerini Truss’a bir baht vermeye çağırdı.
Liderlik konusundaki inanç azaldı
Başbakan Truss’ın, kendi iktisat siyasetinden “U dönüşü” yapmasının akabinde liderlik konumuna duyulan itimat azalırken, yapılan anket sonuçları da Truss’ın oylarının büyük oranda düştüğünü ortaya koymuştu. Başkanı olduğu iktidardaki Muhafazakar Parti koridorlarında da Başbakan Truss’ın otoritesini kaybettiği konuşulurken, Truss’ın istifası etmesi gerektiği görüşünü paylaşan milletvekillerinin sayısı da artmıştı.
Halihazırda Crispin Blunt, Andrew Bridgen, Jamie Wallis ve Angela Richardson kamuoyu önünde başbakanı istifaya çağırırken, kimi parlamenterler Truss’ın vazifede en fazla 1-2 haftası kaldığını öne sürmüştü.
Türkiye’ye yönelik Ruanda çıkışı
Parti liderliği ve Başbakanlık yarışının başlarında Truss, çok tartışılan göçmenleri Ruanda’ya gönderme planına Türkiye’yi de katmak istediğini söylemişti. Truss, milletvekillerine şayet Başbakan olursa iki ülke ortasında müzakerelere başlayacağını aktarmıştı. Truss’ın bu kelamları Türkiye’de çok konuşulmuş ve reaksiyon çekmişti.
Liz Truss kimdir?
Eski Dışişleri Bakanı ve Muhafazakar Partinin yeni başkanı Liz Truss,1975 Oxford doğumlu, evli ve iki çocuk annesi. 1983’de taşındıkları İskoçya’nın Paisley kentindeki okulunun tiyatro kolunun sahnelediği bir oyunda ülkenin o devirdeki güçlü başbakanı ve Muhafazakar Parti önderi Margaret Thatcher‘ı canlandırmıştı.
Truss, “Demir Leydi” olarak bilinen Margaret Thatcher’a gerek politik duruşu gerekse de biçimine öykünmesiyle de sık sık gündeme geliyordu. Muhafazakar Parti liderliği için yapılan birinci münazarada Truss’ın giydiği kıyafetle 1979’da Margaret Thatcher’ın kullandığı bir kıyafet ortasındaki benzerlik dikkat çekmişti. Bu durum Truss’ın Thatcher’ı kopyaladığı yorumlarına neden olmuştu.
Johnson’ın istifasına giden süreç
İngiltere Başbakanı Johnson, Başbakanlık Ofisi 10 Numara’da Covid-19 salgını sırasında karantina kurallarını ihlal eden partiler düzenlenmesi nedeniyle tenkit ve istifa baskısı altındaydı. Bu partilerden biri nedeniyle para cezası da alan Johnson, kendi partisinin birtakım milletvekilleri ve muhalefet tarafından parlamentoya palavra söylemekle suçlandı.
Her ne kadar kan kaybetse de Johnson, önderi olduğu Muhafazakar Parti içinde 6 Haziran’da inanç oylamasını 148’e karşı 211 oyla kazandı. Johnson’u istifaya götüren olaylar zincirindeki son halkayı ise Muhafazakar Parti milletvekili ve partinin Küme Yöneticisi Chris Pincher‘a yönelik taciz suçlamalarından haberdar olmasına karşın, Pincher’a partide vazife vermesi oldu.
Başbakanlık Ofisi 10 Numara’dan daha evvel yapılan açıklamada, Johnson’ın Pincher’la ilgili taciz argümanlarından “haberdar olmadığı” belirtilmesine karşın sonrasında Johnson’ın 2019’da Dışişleri Bakanı olarak misyon yaptığı periyotta Pincher’la ilgili şikayetler hakkında bilgilendirildiği ortaya çıktı.
Bunun akabinde Johnson’un kabinesindeki 5 bakan istifa etti. Baskılara daha fazla dayanamayan Johnson, 7 Temmuz’da iktidardaki Muhafazakar Parti liderliğinden istifa ettiğini, yeni önder seçilene kadar başbakanlık vazifesini sürdüreceğini açıkladı.
halktv.com.tr // Dış Haberler