İstifa dalgasıyla boğuşan İngiliz hükümetinden, Birleşik Krallık’a bağlı İskoçya’nın ikinci bir bağımsızlık referandumu düzenlemesi talebine müsaade çıkmadı.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson, İskoçya Bölgesel Hükümeti Başbakanı Nicola Sturgeon‘a yazdığı mektupta şu sözleri kullandı: “Bir öteki bağımsızlık referandumu düzenlemek için İngiliz Parlamentosundan, İskoç Parlamentosuna yetki devranı için ortaya koyduğunuz argümanları dikkatle inceledim. Ülkemiz yurtiçi ve yurtdışında eşi görülmemiş zorluklarla karşı karşıya olduğu için 2014’te İskoç halkı tarafından açıkça yanıtlanan bir soruya geri dönme vaktinin geldiği konusunda hemfikir değilim.”
İngiliz Başbakan kaleme aldığı mektubunda, İngiliz ve İskoç hükümetinin birçok mevzuda yaptığı işbirliğinin değerini vurguladı.
‘Başbakan olarak son hareketlerinden biri?’
Nicola Sturgeon ise Johnson’dan aldığı mektubu Twitter hesabından paylaşarak, bunun, Johnson’ın “başbakan olarak yaptığı son aksiyonlardan biri” olduğu yorumunda bulundu.
Just received this from Johnson (one of his last acts as PM?). To be clear, Scotland will have the opportunity to choose independence – I hope in a referendum on 19 October 2023 but, if not, through a general election. Scottish democracy will not be a prisoner of this or any PM. pic.twitter.com/EAgIVvEuoc
— Nicola Sturgeon (@NicolaSturgeon) July 6, 2022
Sturgeon şöyle devam etti: “Açıkça söylemek gerekirse, İskoçya bağımsızlığı seçme fırsatına sahip olacak. Umarım 19 Ekim 2023’te yapılacak bir referandumda lakin değilse de genel seçimle. İskoç demokrasisi ne bu ne de diğer bir başbakanın tutsağı olacak.”
İskoçya’nın referandum talebi
İskoç Ulusal Partisi (SNP) başkanı Sturgeon, 28 Haziran’da yaptığı açıklamada, 19 Ekim 2023’te bağımsızlık referandumu düzenlemek istediklerini, bu planın yasallığının belirlenmesi için Yüksek Mahkemeye başvuracaklarını ve merkezi hükümetle de görüşmeye “hazır ve istekli” olduklarını söylemişti. İstişare emelli referandum yapacaklarını ve buna ait tasarının da parlamentoya sunulduğunu belirten Sturgeon, oylamada halka “İskoçya bağımsız bir ülke olmalı mı?” diye sorulacağını bildirmişti. Referandumun “yasal” olması gerektiğini ve bunun müzakere edilemez olduğunu kaydeden Sturgeon, merkezi hükümetin onayı olmadan yapılabilecek bir referandumun yasallığının belirlenmesi için Yüksek Mahkemeye başvurulacağını açıklamıştı. Sturgeon, mahkemenin, İskoç Parlamentosunun referandum düzenleme yetkisine sahip olmadığına karar vermesi durumunda, bir sonraki genel seçimin, “fiili bir referandum” olacağını aktarmıştı.
İskoçya Başbakanı, mahkemenin lehte karar vermesi durumunda ise ilgili tasarıyı yasalaştıracaklarını bildirmişti.
İskoçlar: İstemediğimiz halde AB’den çıktık
SNP, 2014’te yapılan referandumda İskoçlar yüzde 55’le bağımsızlığı reddetmiş olsalar da Brexit’in durumu değiştirdiğini ve yeni bir referanduma muhtaçlık olduğunu savunuyor. Brexit referandumunda İngilizlerin bilakis yüzde 62 karşı oy kullanan İskoçlar, istemedikleri halde AB’den çıkarıldıklarını belirtiyor.
Referandum için onay gerekiyor
Yeni bir bağımsızlık referandumu düzenlemek için İngiliz Parlamentosundan müsaade almak gerekiyor. Johnson liderliğindeki Muhafazakar Partinin çoğunluğu elinde bulundurduğu 650 üyeli parlamentodan bu türlü bir müsaadenin çıkması imkansız görülüyor. Bu nedenle, bağımsızlık yanlılarının alternatif yollar deneyebileceği bedellendiriliyor. Bu seçeneklerden birini, İngiliz Parlamentosundan müsaade alınmasını mecburî kılan yasaya karşı mahkemeye gitmek oluşturuyor.