Dünyanın pek çok bölgesinde olduğu üzere ülkemizde de merasim ve kutlamalarda havaya silah atılması, epeyce yaygın karşılaştığımız bir durum. Pekala havaya saçılan bu mermi tam olarak nereye gidiyor ve insan ve hayvan canına yönelik ne doğrulta bir risk teşkil ediyor?
Dünyanın pek çok bölgesinde olduğu üzere ülkemizde de merasim ve kutlamalarda havaya silah atılması, epeyce yaygın karşılaştığımız bir durum. Pekala havaya saçılan bu mermi tam olarak nereye gidiyor ve insan ve hayvan canına yönelik ne doğrulta bir risk teşkil ediyor?
Sesini çok uzaktan duyduğumuzda bile bizi olduğumuz yerden sıçratan bu davranışın, ne kadar ürkütücü olduğunu söylemeye gerek bile yok. Direkt insan canına kast eden yahut dolaylı yoldan ağır yaralanmalara neden olabilecek bu davranışa son verilmesi konusunda muhtemelen hepimiz hemfikiriz.
Özetle silahtan çıkıp gökyüzündeki sürecini tamamlayan mermi, seyahatine ne biçimde devam ediyor birlikte bakalım.
Havaya ateş etmenin insanlara ziyan vermeyeceği düşünülür ancak bu katiyetle yanlış bir bilgi.
Merminin rastgele bir risk teşkil etmesi için bir insan yahut hayvanın illaki hayatını kaybetmesi gerekmez. O mermi isabet etmemiş olsa bile bölge içerisinde potansiyel bir tehlike teşkil ederek, çeşitli yaralanmalara sebebiyet verebilir.
Konu ile ilgili kimi tezler gökyüzüne hakikat ateşlenen merminin, uzaya ulaştığı ve orada kaldığı istikametinde olsa da bu savın bir gerçeklik hissesi bulunmamakta.
Namludan çıkan merminin, çıktığı birinci anda oluşturduğu kinetik güce ve sabit surattaki ilerleyişine “zinde mermi” ismi verilir.
Havaya sıkılan merminin, namlu çıkış suratını kaybetmesinin akabinde yer çekimi nedeniyle hür düşüşü ise “yorgun mermi” olarak söz edilir. Bu patlayıcı unsurun üst tırmanışı bittiğinde saniyede yaklaşık 90-180 metre bir süratle hareket eder.
Aynı vakitte saniyede 60 metrelik bir süratle hareket eden mermi boyutunda bir cismin de bir insanın başına isabet etmesi başlı başına ölümcül bir risktir.
Yine gökyüzüne hakikat seyahatini tamamlayıp, aşağı gerçek düşme eğiliminde olan merminin bilhassa baş ya da omuza isabet etmesi, geri dönüşü olmayan önemli yaralanmalarla sonuçlanabilir.
Merminin açısı, bu noktada epey ayırt edici bir detay.
Merminin dik bir açı ile gökyüzüne değil de belirli bir açı ile üst hakikat ateşlenmesi durumunda, bu patlayıcı unsur, yörüngesini koruyarak hareket eder. Bu da merminin, yuvarlanan bir döngüye girerek, hareket etme ihtimalini azaltır.
Merminin yuvarlanmadan, dosdoğru hareket etmesi ise özgür düşüşteki suratından çok daha yüksek bir süratle hareket etmesine sebep olur ve bu durum, hür düşüşteki vefat riskinin daha da yükselmesi manasına gelir.
Ayrıca üst çıkan aşağı inmelidir kuralını detaylı bir halde ele almak isteyen Benjamin Robins, 1761’de üst gerçek ateşlenen büyük çaplı bir merminin, yere 30 saniye sonra geri döndüğünü tespit etti.
Maxim makineli tüfeği bir ırmağın gelgit çamuruna çekildi ve havaya yaklaşık 30 mermilik iki patlama gerçekleştirildi. Akabinde mermilerin yere düştüğü anlar bir kronometre ile hesaplandı ve yaklaşık 55 saniyelik uçuş mühletleri kaydedildi.
Deneylerden elde edilen sonuçlar mermilerin 2.750 metreye ulaştığını, yükselişinin 19 saniyeye düşmesinin ise neredeyse 2 katı sürdüğü tespit edildi.
Peki bu mermilerden kaynaklanan yaralanma riski ne boyutta?
1985 ve 1992 yılları ortasında Los Angeles’taki bir küme hekim, ateşli silahla yaralanan kurbanları inceledi ve büyük ölçüde düşen mermilerle vurulduğu düşünülen 118 kişi tespit etti. Bu beşerler ortasında rastgele bir silah sesi duymayarak, merminin üzerlerine geldiğini fark etmeyenler de vardı.
Düşen mermilerle vurulanlar için yaranın ölümcül olma bahtı, tipik bir atıştan çok daha yüksekti ve hastane, tertipli atışlardan kaynaklanan vefatları %2 ile %6 ortasında verirken düşen kurşunların isabet ettiği bireyler için ise mevt oranı üçte teğe yakındı.
Bunun nedeni ise epeyce kolaydı. Düşen mermilerle vurulacak kadar şanssız bireylerin, başından vurulma mümkünlüğü daha yüksekti ve mermiler gökyüzüne atıldıktan sonra daha yavaş hareket etmesine karşın tekrar de insanların kafatasını parçalayabilecek güçteydi.