Bu kardeş ülkenin siyasal tarihi şiddetle iç içe maalesef. Bu şiddet bazen devlet eliyle birden fazla vakit da sivil kılığında buluyor muhataplarını. Devlet, eski Başbakan Zülfikar Al Butto’yu saçma sapan münasebetlerle asmıştı. Onu asan İslamcı Ziya ül Hak’ın uçağ…
Bu kardeş ülkenin siyasal tarihi şiddetle iç içe maalesef. Bu şiddet bazen devlet eliyle birden fazla vakit da sivil kılığında buluyor muhataplarını. Devlet, eski Başbakan Zülfikar Al Butto’yu saçma sapan münasebetlerle asmıştı. Onu asan İslamcı Ziya ül Hak’ın uçağı da (muhtemelen sonradan zıt düştüğü ABD tarafından) düşürülmüş, Butto’nun kızı Benazir Butto da uğradığı suikast sonucu öldürülmüştü. Bunlara çok sayıda lokal siyasetçinin, gazetecinin şiddet kurbanı oluşunu da ekleyin ortaya çıkan görünüm müthiştir.
Pakistan neden radikalleşti?
Oysa ülkenin büyük kısmında sivil hayat çoğunlukla barışçıydı. Belucistan ile Hayber-Pakhtunkhwa 2004-2005 yıllarına kadar Pakistan’ın geri kalanına kıyasla mutlak manada sakin bölgelerdi örneğin. Fakat ne olduysa 2005’ten sonra bu bölgelerin yanısıra, Sindh ile Pencap’ta şiddetin her tipi dramatik bir biçimde artış gösterdi. Bunun nedenleri ortasında İslami okulların (medreselerin) yaygınlaşması, ABD’nin Afganistan’a müdahalesi de var. Bu okullar ile Müslüman bir ülkeye (Afganistan’a) yabancı müdahalesi Pakistan’da İslamcıları gitgide radikalleştirdi. Devrin Pakistan hükümetinin ABD’nin baskısıyla Lal Mescid’i basmasından sonra “millet-devlet” çatışması daha da alevlendi. Radikal İslamcılar için Pakistan devlet düzeneği ile ona ilişkin siyasal figürler maksat durumuna geldi. Bir araştırma Pakistan’da 1988’den günümüze 28 bin siyasi şiddet olayı yaşandığını ortaya koyuyor. (Bkz: Shapiro-Et-Al-2012-Working-Paper-1.pdf (theigc.org)
Han neden vuruldu?
Han, erken seçim talebiyle İslamabad’a hakikat bir protesto yürüyüşüne öncülük ediyordu. Taarruza bu yürüyüş sırasında uğradı. Parti yetkililerinden birinin de hayatını kaybettiği belirtiliyor. Nisan ayında parlamentoda yapılan güvensizlik oylamasıyla misyondan alınmasından bu yana Han, halefi Şahbaz Şerif ile ABD’nin ortak komplosuyla vazifesinden alındığını lisana getiriyordu.
Öncelikle belirtelim; ABD yalnızca Han’ı değil, kendisiyle çalışmayan hiçbir Pakistan başbakanını desteklemez. Aslında Pakistan ABD için Afganistan nedeniyle kıymetliydi. Artık ABD Afganistan’dan çekilerek Pakistan’la müttefikliğini de bitirdi bir manada. Lakin yeniden de Pakistan’dan kendisine yönelik İslamcı tehdit var gerekçesiyle ülke siyasetini tasarlamaya devam ediyor. Bu planında İmran Han’ın pek de ABD ile işbirliğine istekli olmadığı biliniyor. Rusya’yla evvelki idarelerin yaptığından daha fazla bağ kuran, Çin’in Kuşak-Yol Projesi’ne takviye veren bir başbakan olarak ABD tarafından sevilmesi beklenemezdi.
Muhalefet-ABD kol kola
Han’ı devirmekten öbür bir hedefi olmayan muhalefetin, ABD-Han aykırılığını fırsata çevirmesi de güç olmadı. Muhalefet, yolsuzluklar üzerine giden, bunda kararlı adımlar da atan Han’ın, kendilerine kadar uzanacağını anladığı andan başlayarak onu devirmek için elinden geleni yaptı. Han yalnızca yolsuzluklarla uğraş ediyor değildi, tıpkı vakitte ülkenin asla istikrarlı olmamış siyasi sistemini de ıslahatlar yoluyla düzeltme çabası veriyordu. Önderi olduğu Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI) partisinin başını çektiği koalisyon hükümetinde bu istikamette çok sayıda karara imza da attı.
ABD’nin açık hal almasıyla, Pakistan ordusunun da verdiği takviyesi çekmesiyle Han başbakanlıktan uzaklaştırıldı. Saçma bir yargılamayla siyasetten men edildi lakin başta partisinin taraftarları olmak üzere muhalefete reaksiyonlu öteki kısımlar üzerinde büyük tesiri olan Han çabayı bırakmadı. Daima yaptığı erken seçim davetleri kamu takviyesini de alınca artık iktidar olan eski muhalefet paniğe kapıldı.
Bu başarısız suikast teşebbüsünün nedeninin bu olduğu muhakkak. Hedef da muhtemelen öldürmek değildi. Şayet erken seçimde ısrar etmeyi sürdürürse, ABD zıtlığı sürerse, iktidara yine gelme talihi da artarsa, bu sefer kurşunu başka bacağına yemeyeceği katidir.
Şiddete boğulmuş bir toplumda, Han’ı vuracak bir sersemi bulmak asla fakat asla sıkıntı olmayacaktır.