Kahramanmaraş merkezli sarsıntıları tahlil eden Fransız sarsıntı bilimci ve jeofizikçi Xavier Le Pichon, Habertürk’te Kürşad Oğuz’un sunduğu “Gelecek Fikirler Sarsıntı Özel” yayınında mümkün Marmara sarsıntısına de değindi. “Marmara’da 7,6 üzerinde tek bir …
Kahramanmaraş merkezli zelzeleleri tahlil eden Fransız zelzele bilimci ve jeofizikçi Xavier Le Pichon, Habertürk’te Kürşad Oğuz’un sunduğu “Gelecek Fikirler Zelzele Özel” yayınında muhtemel Marmara sarsıntısına de değindi. “Marmara’da 7,6 üzerinde tek bir zelzelenin olacağını düşünüyorum.” diyen Le Pichon, “Tüm meslektaşlarımın bu türlü düşünmediğimi biliyorum. Onlar 2 ya da 3 zelzele olacağını düşünüyor. Tarih kimi haklı çıkaracak göreceğiz” diye konuştu.
Le Pichon, Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntılara ait olarak, “İkinci sarsıntı büsbütün öngörülemez bir sarsıntıydı. Burada sarsıntı gerçekleşeceği söylenemezdi. Bu imkansız” dedi.
Türkiye’deki zelzele hareketliliği ve mümkün sarsıntılarla ilgili 20 yıldan fazla bir müddettir çalışmalar yaptığını lisana getiren Le Pichon, Türkiye’nin zelzele jenerasyonunda bir ülke olduğuna işaret etti.
Le Pichon, Türkiye’nin jeolojik olarak “oluşum aşamasında” olan bir ülke olduğunu, bunun da hazırlanılması gereken çok fazla sarsıntı demek olduğunu söyledi.
“ANADOLU YAKLAŞIK OLARAK 4 METRE BATIYA KAYDI”
Türkiye’nin kuzey ve doğusunda iki büyük fay sınırının olduğuna dikkati çeken Le Pichon, şu değerlendirmede bulundu:
“Anlamamız gereken çok kolay iki şey var. Doğu Anadolu fayı üzerindeki 7,7’lik birinci büyük zelzele kuzeydeki Anadolu levhası ve güneydeki Arap levhası ortasında oldu. Anadolu yaklaşık olarak 4 metre batıya kaydı. Buradaki son jeodezik harekete baktığımızda yılda ortalama 6 milimetrelik bir kayma kelam konusu. Bu ne demek? Bu fayın bahsettiğimiz 4 metrelik hareketi yapacak enerjiyi biriktirmesi için 500 yıl gerekmesi demek. 1513’te Pazarcık’ta bir zelzele olduğunu görüyoruz. Yani denebilir ki fay kırıldığında elastik olarak bu büyük hareket için gerekli güç toplanmıştı ve 500 yıl sonrası olması gereken sarsıntı gerçekleşti. Beklenen de buydu. Yani bu zelzelelerle birlikte bütün güç boşaldı.”
“İKİNCİ ZELZELE BÜSBÜTÜN ÖNGÖRÜLEMEZ BİR DEPREMDİ”
Fransız bilim adamı Le Pichon, birinci sarsıntının öngörüldüğünü ancak ikinci zelzelenin çok farklı özelliklere sahip olduğuna işaret etti.
Elbistan ya da Ekinözü’ndeki ikinci sarsıntının farklı ve şaşırtan olduğunu, 7,6 büyüklüğündeki sarsıntının 10 metrelik bir harekete yol açtığını anlatan Le Pichon, “Bu çok önemli bir kayma. Bu hareket çok büyük olmayan bir uzunlukta gerçekleşti. Birinci sarsıntı batıda başlayıp doğuya yanlışsız yayılmıştı. İkinci sarsıntıda ise merkezde başlayan yayılma tıpkı anda iki tarafa hakikat yayıldı. Bu fay çok yavaş güç biriktirmiş ve demek ki birinci sarsıntının boşalttığı gerilim ikinci zelzelesi tetiklemiş. İkinci zelzele büsbütün öngörülemez bir sarsıntıydı. Burada sarsıntı gerçekleşeceği söylenemezdi. Bu imkansız.” diye konuştu.
“KÜÇÜK ZELZELELERLE KARŞILAŞSANIZ BİLE BİRKAÇ YÜZYIL RAHATSINIZ”
Le Pichon, her iki büyük zelzelenin akabinde birtakım tespitleri olduğunu belirterek, “Gelecek için şunu söyleyebilirim, bu faylar üzerinde rahat olabilirsiniz. Elbette bu dalga batıya doğuya hakikat yayılabilir. Küçük zelzelelerle karşılaşsanız bile birkaç yüzyıl rahatsınız. Lakin yeniden de unutmamak gerekiyor, tekrar de unutuyoruz. Geçmiştekinin birebirini yapıp, birebir yere tıpkı binaları inşa ediyoruz.” tabirlerini kullandı.
“MARMARA’DA 7,6 ÜZERİNDE TEK BİR SARSINTININ OLACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM”
Le Pichon, İstanbul’da olabilecek mümkün sarsıntılara ait de iddialarını paylaştı.
İstanbul’un da değerli bir fay çizgisine yakın olduğuna değinen Le Pichon, “İstanbul’un farklı bölgeleri sarsıntıdan farklı etkilenecek. Bu mevzuda çok sayıda Türk araştırmacı, tıpkı vakitte Çinlilerin de çalışmaları var. Değerli olan yapı üretme yönetmeliklerinin bu kestirimlere uygun olması ve kurallara, yönetmeliklere uyulması. İnsanların hürmet göstermediği, uymadığı düzenlemeler hiçbir işe yaramaz.” değerlendirmesinde bulundu.
Le Pichon, şöyle devam etti:
“Marmara’da 7,6 üzerinde tek bir sarsıntının olacağını düşünüyorum. Tüm meslektaşlarımın bu türlü düşünmediğimi biliyorum. Onlar 2 ya da 3 zelzele olacağını düşünüyor. Tarih kimi haklı çıkaracak göreceğiz. Bölgedeki levhaların nasıl geliştiğine bakıyorum. Marmara’da fayın bütün hareketi, muhakkak bir uzunlukta tek bir anda yapacağını görüyorum.”
İstanbul’da tsunami beklentisinin açık denizlerdeki üzere olmayacağını kaydeden Le Pichon, “Marmara için çok büyük olmayacak, hasar yaratabilecek tsunamiler olacak” dedi.
“YAPAY OLARAK SARSINTI ÜRETEMEZSİNİZ”
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde gündeme gelen “yapay deprem” tartışmalarına da değinen Le Pichon, şöyle konuştu:
“Yapay olarak sarsıntı yaratamazsınız. Yapabileceğiniz tek şey, olacak bir zelzelenin daha çabuk gerçekleşmesi için bir şeyler üretmek. Faya su enjekte ederek yahut delerek bunu yapabilirsiniz. Fayın düzlemine su enjekte ederseniz faydaki direnci daha düşük hale getirirsiniz. Lakin kimse yürek edemedi. Yapay sarsıntı üretilmez. Bu türlü bir şey olmaz. Bu türlü bir zelzelesi öne almayı deneyip daha erken başlamasını sağlayabilirsiniz ancak yapay sarsıntı üretemezsiniz.”