Ekonomik krizin yeni yüzü: Hesap kaçışları artıyor!

Bozcaada’da iki kişi yaklaşık 8 bin 500 TL’lik hesabı ödemeden kalktı. Bursa’da eşi ve çocuklarıyla restorana gelen bir müşteri sessizce masayı terk etti.

İstanbul Arnavutköy’de müşteri “hemen geleceğim” diyerek dışarı çıktı, bir daha dönmedi. Kadıköy’de ise serpme kahvaltı yapan bir grup, hesabı ödemeden işletmeden ayrıldı. İşletme sahipleri bu anları güvenlik kameralarıyla belgeledi.

Tekirdağ’da da benzer olay yaşandı; müşteri hesabı ödemeden uzaklaştı, işletme polise şikâyette bulundu. Muğla/Bodrum’da ise hesap tartışması kavgaya dönüştü, silah çekildi, gözaltılar oldu.

Esnaf, artan bu olayların hem maddi zarara hem de güven kaybına yol açtığını belirtiyor. Hukukçular, mevcut kanunlarda “hesap ödemeden kaçma”ya dair doğrudan bir suç tanımı bulunmadığını, çoğu zaman dolandırıcılık veya hırsızlık kapsamında değerlendirildiğini vurguluyor.

Çözüm için öneriler arasında; masa başında ödeme alınması, kimlik doğrulaması, temassız sistemlerin yaygınlaştırılması ve güvenlik kameralarının etkin kullanımı öne çıkıyor. Esnaf temsilcileri, yetkililerden daha caydırıcı adımlar bekliyor.

EKONOMİK BASKI MI, PSİKOLOJİK Mİ?

Uzmanlara göre bu davranışın arkasında iki temel neden var:

Ekonomik kriz: Yüksek enflasyon, artan gıda fiyatları ve daralan bütçeler, yurttaşın psikolojisini zorluyor.

Psikolojik etki: Bazı kişilerde “yakalanmam” düşüncesi, toplumsal kurallara karşı refleks ya da adrenalin arayışı öne çıkıyor. Psikologlar, bunu “kaçış davranışı” olarak nitelendiriyor.

“ORTA SINIF ERİDİ, BEKLENTİLER YOK OLDU”

Ekonomist Prof. Dr. Hüsnü Erkan, son dönemde artan hesap ödemeden kaçma vakalarını değerlendirerek, ekonomik kriz ve gelir adaletsizliğinin toplumsal davranışlara etkilerine dikkat çekti.

Erkan, insanların gelirleri düşerken beklentilerinin aynı kalmasının bu tür davranışlara zemin hazırladığını belirterek, “Geliri yetmeyen ama daha yüksek bir yaşam standardına alışmış olanlar, eski refah düzeylerini korumak için yan yollara başvurabiliyor” dedi.

Türkiye’de özellikle orta tabakanın büyük ölçüde eridiğini ifade eden Prof. Erkan, “Hükümetin geliri yandaş kesimlere rant aktarma şeklindeki yeniden dağıtma politikaları gelir adaletini bozdu. Bunun sonucunda orta tabaka eridi; Üst düzey memurlar dahi artık orta sınıf sayılmıyor. Sanayi, tarım ve hayvancılık küçüldü; üretim ekonomisi geri plana itildi” diye konuştu.

“KRİZ AHLAKİ DEĞERLERİ DE AŞINDIRIYOR”

Hükümetin ekonomi politikalarını eleştiren Erkan, “Üretim yerine inşaat ve tüketime dayalı bir model benimsendi. İnşaat üretken değildir, verimlilik sağlamaz. Sanayiciler zor durumda kaldı, bir kısmı yurt dışına göçtü. Ekonomideki bu daralma, insanların beklentilerini bitirdi” dedi. Ekonomik sorunların sadece maddi kayıplara yol açmadığını, aynı zamanda etik değerleri de zedelediğini söyleyen Prof. Erkan, “İşsizlik yüzde 30’lara dayandı. Gençlerin üçte biri işsiz. Aç kalan insan etik değerlerde erozyon yaşar. İnsanlar yan yollar aramaya başlıyor” ifadelerini kullandı.

“YEMEK FİYATLARI AVRUPA’DAN PAHALI”

Türkiye’deki yüksek enflasyona da değinen Erkan, “Bugün İngiltere’de, Yunan adalarında yemek fiyatları Türkiye’den daha ucuz. İzmirliler bile hafta sonları Yunan adalarına gidiyor çünkü orada balık daha ucuz. İnsanlar kırk yılda bir eğlenmek ister, ama bu imkân ellerinden alındığında tepki olarak yeni davranış kalıpları geliştiriyorlar” dedi.

Son dönemde restoranlarda yaşanan “hesap ödemeden kaçma” vakalarını da bu çerçevede değerlendiren Erkan, “Bu davranış biçimi ekonomik krizin ürettiği yeni bir toplumsal refleks olarak ortaya çıkıyor. Elbette meşru değil ama insanlar kendilerini buna zorlanmış hissediyor” diye konuştu.