Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Hakları (CİSÜ) Platformu üyelerinin iştirakiyle İstanbul’da Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Hizmetlerinin Kıymetlendirilmesi ve Tahlil Teklifleri Çalıştayı gerçekleştirildi. CİSÜ Platformu üyesi 9 STK’nın yanı sıra İstanbul’daki sıhhat meslek kuruluşları, ilçe belediyeleri ve ŞÖNİM’lerden iştirakçilerin bulunduğu çalıştayda aile hekimliklerindeki yetersizlikler, göçmenler, engelliler, LGBTİ+ların yaşadığı birçok meseleye değinildi. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Vazifelisi Doç. Dr. Gürkan Sert, gebeliğin sonlandırılması ve istemli düşük konusunda alanda çok önemli bilgi eksiklikleri olduğuna belirtti. İstanbul Tabip Odası’ndan Dr. Irmak Saraç da son devirde zaten düşük oranlarında artış yaşandığını söyledi.
İstanbul’da yapılan çalıştayda, cinsel sıhhat ve üreme sıhhati (CSÜS) hizmetleri konusunda gereksinimler, bu gereksinimlerin karşılanmasında belediyelerin alması gereken sorumluluklar, belediyelerin Vilayet ve İlçe Sıhhat Müdürlükleri, Aile Sıhhat Merkezleri, bayan sıhhati poliklinikleri, Göçmen Sıhhati Merkezleri, ŞÖNİM’ler üzere kamu hizmet üniteleriyle yapabileceği işbirlikleri ve bayan, eşitlik çalışmaları, sıhhat ve toplumsal hizmetler üzere hizmet ünitelerinin CSÜS gereksinimleri ile ilişkilendirilmesi ele alındı.
Toplantıda kelam alan Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Vazifelisi Doç. Dr. Gürkan Sert, “Sağlık Sistemi ve Mevzuatta Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati Hizmetleri” başlıklı sunumunda Sıhhatte Dönüşüm Projesi’ninhayata geçmesinin sevk sisteminin uygulanmasını güzelleştirmediğini, hala direkt ikinci veya üçüncü basamaktan hizmet alınabildiğini ve bu birimlerin iş yükünün hafiflemediğini aktardı. Sağlık örgütlerinin sağlık ünitelerinde şahsî dataların toplanması konusunda ciddi yansılar verdiklerini hatırlatan Sert, bu yönetmeliğin iptali sonrasında KVKK yasasının çıktığını, yasanın “bireylerin cinsel hayatları ve sağlıklarıyla ilgili veriler”in korunmasına vurgu yaptığını lakin bir unsurunda belirtilen çeşitli istisnalarla bu dataların de işlenebilir, saklanabilir, paylaşılabilir kılındığını söyledi.
Bizatihi düşük oranlarında artış var
İstanbul Tabip Odası’ndan Dr. Irmak Saraç ise toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında İstanbul’da Cinsel Sıhhat ve Üreme Sıhhati hizmetlerine erişim sıkıntıları hakkında konuştu. Saraç, klâsik sistemler azalırken kondom kullanımı arttığını lakin RİA kullanımının düştüğünü belirtirken, doğum denetim hapı konusunda hem toplumda hem sıhhat çalışanlarında önemli önyargılar olduğunu söyledi. Son periyotta resen düşük oranlarında artış yaşandığını vurgulayan Saraç, “İsteyerek düşük kararını yüzde 62 oranında hekimler veriyor, bayanın kendi karar verme oranı sadece yüzde 13. İsteyerek düşüklerin neredeyse yarısı özel bölümde gerçekleşiyor, devlet yüzde 28 (2018). Şu anda daha düşük olmalı. Eğitim arttıkça isteyerek düşük oranları düşüyor zira prosedüre ulaşabiliyor. Refah arttıkça ise isteyerek düşük oranı artıyor zira kişi bu hizmete ulaşabiliyor.”Gebeliğin sonlandırılması ve istemli düşük konusunda alanda çok önemli bilgi eksiklikleri olduğuna işaret eden Saraç, “Yasal çerçevenin sıhhat hizmet sunucularına çok güzel anlatılması gerekiyor. Cinsel hakları bilmedikleri için hastalara kullandırmıyorlar” dedi. Toplumun yanı sıra sıhhat çalışanlarının da kürtajın yasak olduğunu yahut devlet hastanelerinde yapılmadığını sandığına ve başvuranları bu formda yanıtladığına dikkat çeken Saraç, çalışanları bilgilendirme eğitimlerinin değerinin altını çizdi. Saraç kelamlarını şöyle sürdürdü: “İlaçla düşük de yasadışı addediliyor, lakin bu hakikat değil. Maddede bir formül belirtilmediğinde, ilaçla gebelik sonlandırma Dünya Sıhhat Örgütü’nün de önerdiği, dünya çapında kullanılan inançlı bir usuldür. Bu metodun yaygınlaştırılması için uğraş edilmesi gerekiyor. Gebelik sonlandırma ile ilgili maddede eşin isteği aranıyor olsa da, Türkiye’nin taraf olduğu Biyotıp Sözleşmesi’ne nazaran bir bireyin vücuduna yapılacak rastgele bir müdahaleye kendisi karar verebilir ve bu da maddedeki eş isteğinin gerekli olmadığını göstermektedir. Hizmet sunucularda eş isteği beklemenin muhtaçlık olmadığına dair farkındalığı artırmak gerekiyor. 18 yaş altı kız çocuklarının gebeliği sonlandırma süreçleri de önemli bir sorun, aile müsaadesi gerekiyor. Birinci basamak sıhhat hizmetinde kontraseptif gerece ve AP hizmetlerine erişim artırılmalı. Gençler için ve LGBTİ+ CSÜS’e erişim sağlanmalı, en çok zorlanan onlar”.
Aile Tabibi Dr. Onur Çeçen ise İstanbul’da CSÜS hizmetlerinin mevcut durumu hakkında iştirakçilere bilgi verdi. Çeçen, alandan standartları düşüren talepler geldiğini vurgulayarak, 26 yıldır yeni Aile Sıhhati Merkezi kiralayan valilik sayısının çok hudutlu. Uygunsuz binalar belirtilince birinci yansıyı ASM veriyor. ASM’lere ödeme azaldığı için, yeni açılan ASM’ler eski ASM’lerin aylık gelirini azaltıyor. Evvel yasa değişsin, sonra ASM açılsın deniyor” dedi.
Hibya Haber Ajansı