Mizah doğal ki acımasızdır. Görülmesi, duyulması istenmeyen gerçekleri kimsenin itiraz edemeyeceği hoşlukta söz eder. Yıllar evvel İngiliz barışseverlerin, İngiliz ordusunun işgalcililiğini “Başka ülkelere seyahati seviyorsanız orduya katılın …
Mizah doğal ki acımasızdır. Görülmesi, duyulması istenmeyen gerçekleri kimsenin itiraz edemeyeceği hoşlukta söz eder. Yıllar evvel İngiliz barışseverlerin, İngiliz ordusunun işgalcililiğini “Başka ülkelere seyahati seviyorsanız orduya katılın” diyerek vurgulaması elbette bir zeka eseriydi. Güldürmüştü lakin hakikaten de ordunun emperyalistliğini de hatırlatmıştı yeniden.
Mizah, hiciv akıllı insanların işidir, lakin Fransızların ünlü hiciv mecmuası Charlie Hebdo için bu pek geçerli değil. Kimi meselelere dikkat çekeyim derken baltayı taşa vurduğu çoktur. İnananların (sanıldığı üzere yalnızca Müslümanların değil, Hristiyanların da) peygamberleriyle ilgili kışkırtıcı yayınları olmuş, meyyit göçmen çocuklarını da “mizah” konusu yapabilmiştir.
İslamofobinin artmasında etken
Fransa’da 2018’de “Examination of Islamophobia in the Case of Cartoons Shared in Charlie Hebdo Magazine Twitter Account” (Charlie Hebdo Mecmuası Twitter Hesabında Paylaşılan Karikatürler Örneğinde İslamofobinin İncelenmesi) başlıklı akademik bir çalışmada, mecmuanın 13 Ağustos 2009 ile 15 Ekim 2018 tarihleri ortasında Twitter’dan paylaştığı 6123 paylaşımdan 38’inin Müslüman zıddı olduğu tespit edilmişti. Sayı az gelebilir lakin o denli değil, bu önemli bir sayı, tam 38 sefer İslamofobi hatası işlenmiş. Bunun Fransa’da yaşayan Müslümanlara yönelik hoşnutsuzluğun artmasında tesiri olduğunu söylüyor ırkçılık karşıları.
Depremi kullanmak
Künyesinde yazılı “sorumsuz dergi” (irresponsable newspaper) tabirine uygun olarak Charlie Hebdo son sayısında Türkiye’deki sarsıntısı husus edinen bir karikatür çizdi, büyük bir sorumsuzlukla. Yaşadığımız fecî felakete ait yayınlanan karikatürde aslında hedeflenen Fransa hükümeti. Aptal değiliz anlıyoruz. Gönderdiği ölümcül silahlarla ülkeleri yıktığı vurgulanmak istenmiş Fransa’nın. “Bizim silah yollamamıza gerek kalmadan Türkiye zelzeleyle yıkıldı” diye yazılmış karikatürde. Hem Fransa’nın Türkiye’ye ait niyetlerini hem de silah tacirliğini vurguluyor. Burada yanlış olan gerçeği tabir ederken öteki bir halkın acısını kullanmak. Meğer mizah diğerlerinin acılarından beslenmez.
Trajedilerin latifeye gelir tarafı yoktur, zira trajedidir. Ancak hakikaten “şakaya” gelmediğini gösteren müthiş bir katliam yaşadı mecmua. İslam peygamberinin karikatürlerini yayınladığı için Paris’teki ofisine 7 Ocak 2015 tarihinde düzenlenen hücumda dokuz gazeteci, iki polis memuru ile bir bekçi öldürüldü. Ülkemizde de bu cinayetlerin kınandığını biliyoruz. Kınayanlar ortasında ben de vardım. Bugün de kınıyorum.
Saldırı sonrası Fransa’da “Je suis Charlie“ (Ben de Charlie’yim) sloganıyla yapılan Charlie Hebdo ile dayanışma şovlarına katılanların birçoklarının elinde “İslamofobiye karşı“ sloganlar yazılı dövizler de vardı. Yani dergiye yapılan saldırıyı kınayanlar tıpkı vakitte hücum nedeniyle İslam düşmanlığının artmasına da karşıydılar. Bunu ben değil İngiliz sosyalistleri söylüyor: “Je suis Charlie” bu kadar çok insan için bu kadar çok şey söz ederken, birlik şovlarının siyasi açıdan son derece çeşitli olması şaşırtan olmamalıdır. Sağcı Fransız milliyetçileri, İslamofobikler,ırkçılar da oradaydı elbet. Lakin, saldırganlar ile Fransa’daki Müslümanların büyük çoğunluğu ortasında net bir ayrım yapmak, Müslüman nüfusla dayanışmalarını söz etmek isteyen beşerler da oradaydı. Yürüyüşlerde “Je suis contre l’islamophobie” (“İslamofobiye karşıyım”) gibisi sloganların yanı sıra 9 Ocak’ta Paris’te bir Yahudi marketinde dört kişinin öldürülmesinin akabinde Fransa’nın Yahudi toplumuyla dayanışma sözleri de görüldü. (Bknz:Socialism, satire and Charlie Hebdo • International Socialism (isj.org.uk)
Eleştirdiği devletin oyuncağı
İslamofobi mecmuanın gözünü o kadar döndürmüş ki, eleştirdiği Fransa hükümetlerinin ırkçılığına alet olabilmiş. Şu da tıpkı kaynaktan: “Charlie Hebdo’nun İslamofobisinin devlet tarafından resmen desteklenmesi gereğince berbat değilmiş üzere, Başbakan Hollande 11 Ocak yürüyüşünün İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu için bir platform olmasına müsaade verdi. Bu, 2014’te Gazze’ye düzenlediği hücumda 2 bin 200’den fazla Filistinliyi katletmesine karşın gerçekleşti. Netanyahu, Fransa’daki Musevilerin ülkedeki Müslüman nüfus nedeniyle ölümcül bir tehlike altında olduğu istikametindeki sağcı Siyonist efsaneyi yaydı, Fransız Musevilerinin İsrail’e kitlesel göçünü savundu. Bu ortada, 9 Ocak’taki Yahudi marketine akında Musevileri kurtarmak için hayatını tehlikeye atan 24 yaşındaki Malili Müslüman mağaza çalışanı Lassana Bathily’nin davasına çok az vurgu yapıldı.”
Rahat olanları üzer
Türkiye ile ilgili karikatür sömürgelere sahip ülkelerin “aydınlarının” da sömürge zihniyetli olduklarını bir sefer daha kanıtladı. Charlie Hebdo da İngiliz sosyalistlerinin çok haklı olarak vurguladığı üzere Fransa’nın devlet siyasetinin çizgisindedir artık.
İngiliz sosyalistlerinin cümleleriyle sonlandıralım: “Enternasyonal sol, 2006 yılında Charlie Hebdo’da İslamofobik karikatürlerin yayınlanmasını başından beri eleştirmiş, Danimarka gazetesi Jyllands-Posten 2005 yılında Muhammed peygamberin provokatif karikatürlerini yayınladığında da tıpkı şeyi yapmıştı. Bunun nedeni çok kolaydı. Sosyalistlere nazaran hicvin gayesi, Amerikalı muharrir Finley Peter Dunne’ın gazetecilik için daha geniş manada söylediği üzere, ‘acı çekenleri rahatlatmak ve rahat olanları üzmektir’. Hiciv, zenginlere ve güçlülere değil toplumda ezilenlere karşı kullanıldığında artık hiciv değil zorbalıktır.”