Bosna Hersek’te Bir Zaman Yolculuğu: Piramitlerden Kahveye, Tarihten İnsana

2005 yılında Boşnak araştırmacı-yazar Semir Osmanagiç’in Bosna Hersek’in Visoko kentinde ortaya çıkardığı yapılar, arkeoloji dünyasında büyük bir yankı uyandırdı. Mısır’daki piramitlerden sonra en büyük piramit yapıları oldukları öne sürülen bu oluşumlar, tarih öncesi döneme, muhtemelen İlliryalılara —yani Arnavutların atalarına— dayandırılıyor. M.Ö. 600 yıllarında Balkanlara gelmeye başlayan Slav kavimlerinden önce bu bölgede yaşamış olan halklara ait olduğu düşünülen bu yapılar, Avrupa’nın ilk tarihi piramitleri olarak kabul edilmeye başlandı.

Visoko’daki bu keşif yalnızca bilimsel değil, aynı zamanda turistik anlamda da büyük bir ilgi odağı hâline geldi. Endüstrisi sınırlı olan Bosna Hersek için bu yapıların turizm potansiyeli büyük bir ekonomik katkı sağladı.

Mısır’daki Keops Piramidi’ne (146,7 metre yüksekliği ve yaklaşık 2,5 milyon metreküplük hacmiyle) tırmanmış biri olarak Visoko’daki piramitlere çıkan merdivenlerde soluk soluğa kalmak, bu coğrafyanın sadece tarihiyle değil, doğasıyla da insanı derinden etkilediğinin bir kanıtıydı.

Aşağıya indiğimizde, Mostar Köprüsü’nün hemen yanında içtiğim Boşnak kahvesi beni bambaşka bir yolculuğa çıkardı. Kimilerine göre Yunan, kimilerine göre Arap kahvesi diye anılan bu lezzetin aslında 600 yıl o topraklarda hüküm süren Osmanlı’nın mirası olan Türk kahvesi olduğu açıkça anlaşılıyor. Belki de bu kahveyi bu kadar özel kılan, kaynağından gelen musluk suyunun berraklığıydı. Gerçekten de Mostar’da musluktan akan suyu gönül rahatlığıyla içebiliyorsunuz.

BOŞNAKLAR: SESSİZLİĞİN, SABRIN VE ŞÜKRÜN TOPLUMU

Bosna Hersek’in insanı ise en az doğası kadar etkileyici. Telaşsız, sakin, son derece kibar ve doğayla iç içe bir yaşam süren Boşnaklar, kişisel mutluluğu basit yaşantılarında ve kaderci bakış açılarında bulmuş gibi görünüyor. Müslüman kimliklerini, inançlarını ve geleneklerini hâlâ güçlü bir şekilde yaşatıyorlar. Turizm ve küçük esnaflık, ülke ekonomisinin temel taşlarını oluşturuyor.

Giderseniz mutlaka denemenizi önereceğim tatlar şunlar:

1.Boşnak Böreği

2.Boşnak Köftesi

3.Boşnak Kahvesi (yanında mutlaka güllü lokum)

Saraybosna sokaklarında yürürken kendinizi adeta Taksim Meydanı’nda gibi hissedebilirsiniz. Her köşe başında bir Türk restoranı, Ziraat Bankası şubesi ya da Türk bayrağı görmek mümkün. Türk turistlerin yoğunluğu bu ortak tarih ve kültür bağlarının bir yansıması.

TARİH TAŞLARDA, DUYGULAR KÖPRÜLERDE SAKLI

Bosna Hersek, nehirleri, ırmakları ve göz alıcı doğasıyla sadece göze değil, ruha da hitap ediyor. Her yer yemyeşil ve öylesine temiz ki, sokakta bir tek çöp bulamıyorsunuz. Bu temizlik sadece çevre değil, adeta yaşam anlayışlarına da yansımış.

Boşnaklar günlük dillerinde hâlâ “Maşallah”, “İnşallah”, “Ani”, “Dayı”, “Dede”, “Nene”, “Yenge” gibi Osmanlı’dan kalan birçok Türkçe kelimeyi kullanıyorlar. Kulak kabarttığınızda bu ortak miras sizi hemen içine alıyor.

Mostar Köprüsü ise sadece bir yapı değil, bir duygu anıtı adeta. Mimar Sinan’ın etkisini hem bizzat kendisinin hem de talebelerinin yaptığı eserlerde görebilmek, bir Türk olarak büyük bir gurur yaşatıyor. Üzerinden yüzyıllar geçmesine rağmen dimdik ayakta duran taş yollar ve köprüler, geçmişin görkemini bugüne taşıyor.

Mostar Köprüsü’nde gençlerin evlenecekleri kıza kendilerini göstermek için yüksekten balıklama suya atladıkları gelenek, günümüzde bir turistik şova dönüşmüş olsa da hâlâ alkışlar eşliğinde sürdürülüyor. Bu gösteriler, sadece cesaretin değil, kültürün, aşkın ve geleneklerin bir arada yaşatıldığının göstergesi.

SON SÖZ

Bosna Hersek; tarihi, insanı, doğası ve kültürüyle mutluluğu sadelikte arayan bir coğrafya. Gözlemlerim bana gösterdi ki, bu topraklarda geçmişle bugün arasında sağlam köprüler var. Hem literal hem kültürel anlamda… Ve bu köprülerin her birinde inanç, şükür, sabır ve huzur saklı.

Eğer bir gün rotanızı Balkanlara çevirirseniz, Visoko’nun gizemli piramitlerinden Mostar’ın taş yollarına, bir fincan kahveden bir güllü lokuma uzanan bu serüveni mutlaka yaşayın.