Birbirine yakın vakitlerde denizlerde yaşanan iki olay, milletlerarası gündeme ve toplumsal medya içeriklerine hakim olurken Batı medyasının hadiselere yaklaşım biçimi reaksiyonlara neden oldu.
Yunanistan’ın Mora Yarımadası açıklarında 14 Haziran’da Suriyeli, Mısırlı, Filistinli ve Pakistanlı göçmenleri taşıyan teknenin bilinmeyen bir nedenle alabora olmasıyla 82 kişi can vermiş, 500 civarında kişi kaybolmuştu.
Söz konusu olaydan 5 gün sonra Titanik gemisinin enkazını görmek için 250 bin dolar karşılığında Atlas Okyanusu’nda bir denizaltı aracıyla seyahate katılanlarla irtibatın kesilmesi gündeme yerleşti.
19 Haziran’da irtibat kesilen Titan isimli denizaltı aracında havacılık dalında hizmet veren Action Aviation’ın sahibi İngiliz milyarder Hamish Harding, Pakistanlı iş insanı Şahzada Davud ve oğlu Süleyman Davud, denizaltının sahibi OceanGate şirketinin kurucusu ve Üst Yöneticisi (CEO) Stockton Rush ve Fransız denizaltı pilotu Paul Henry Nargeolet bulunuyordu.
Batı’nın ikiyüzlülüğü
Tekne faciası ve denizaltının kaybolması milletlerarası basın, devletler, çeşitli kurum ve kuruluşlar ile tanınmış şahsiyetlerin ağır ilgisini çekti.
Ancak iki bahsin ele alınış ve ilgi görme seviyeleri bilhassa toplumsal medya üzerinden birtakım tenkitlere neden oldu.
Pek çok toplumsal medya kullanıcısı iki olayın fotoğraflarını yan yana koyarak denizaltı aracıyla kaybolan 5 kişi ile Yunanistan açıklarında 82 kişinin öldüğü ve 500 göçmenin kaybolduğu olaya gösterilen ilginin ve harcanan uğraşların adil olmadığını, göçmenler ile seçkinler ortasında ayrımcılık yapıldığını savundu.
Eleştirilerin en çok maksat aldığı Batı medyasında denizaltının kaybolmasıyla alakalı, uzmanların ve yetkililerin sık sık konuk edildiği, ekranlara ve manşetlere yerleşen kesintisiz yayınlar dikkatleri çekti.
Yunanistan’daki tekne faciası ise az sayıda mahallî yetkili ve birtakım memleketler arası örgütlerin açıklamalarının çabucak akabinde gündemin geri sıralarına düştü.
“Habere ayrılan vakit farkı çok şey söylüyor”
Konuya ait paylaşım yapan Sidney Teknoloji Üniversitesi Profesörü Daniel Barber, “Habere ayrılan vakit farkı çok şey söylüyor. İstekli medya mı? Yoksa hayal dünyasında yaşayan medya mı? Çoğumuzun hayat koşulları milyonerlere kıyasla göçmenlere daha yakın” sözünü kullandı.
New York Kent Üniversitesi Öğretim Vazifelisi Anuradha K. Herath ise medyanın ikiyüzlülüğüne vurgu yaptığı toplumsal medya paylaşımında, “Yunanistan’daki tekne faciası ve kayıp Titan denizaltısı için ayrılan kaynaklar ve medya ilgisindeki eşitsizlik sözcüklerle tanım edilemez” değerlendirmesinde bulundu.
Guardian gazetesinden Frances Ryan da medyanın iki olayı ele alışındaki farkı eleştirerek, “Bu, toplum hakkında çok şeyi gözler önüne seriyor. Medyanın kayıp göçmenler için canlı haber akışı yaptığını yahut onların bulunması için servet harcanacağını hayal bile edemiyorum” dedi.
Londra Queen Mary Üniversitesi Memleketler arası Siyaset Profesörü Laleh Khalili ise Twitter’da yaptığı paylaşımda mevzuya değinerek, “Biz maddelerin ve fiziğin üstündeyiz diyen milyarder dünya görüşü Titan’ı batırdı. Bu ve göçmen teknesi felaketine eşitsiz muamele akıl almaz” kanısını lisana getirdi.
Fransız basınına konuşan eski Fransız Demokratik Emek Konfederasyonu Genel Sekreteri Laurent Berger de iki mevzu ortasındaki medya adaletsizliğini şaşkınlıkla karşıladığını belirtti.
Sosyal medyada mevzuya ait paylaşım yapan İrlandalı gazeteci Vincent Browne de “Medyanın Titanik batiskafına olan saplantısı Akdeniz’deki boğulma olaylarına olan cılız ilgiyle aksi düşüyor” tabirine yer verdi.
Trajedilerin medyadaki yeri ve ayrılan kaynaklar karşılaştırılmalı
Katar’daki Hamad Bin Khalifa Üniversitesinden Doç. Dr. Marc Owen Jones, Yunanistan’ın göçmenleri kurtarma konusundaki sorumluluklarını yerine getirip getirmediğine yönelik araştırma talebini alıntılayarak, “İki olayla ilgilenen tüm kaynakları bildiğimi argüman edemem lakin iki şeyin gerekli olduğu görülüyor. Hem göçmenlerin yaşadığı trajedinin medyadaki yerinin mukayeseli kıymetlendirilmesi hem de her iki arama-kurtarma çalışmasına ayrılan kaynakların karşılaştırılması” görüşünü paylaştı.
Bazı kuruluşların iki olayla ilgili haber sayıları karşılaştırıldığında ölen göçmenlere ait haberlerin birkaç adet olduğu gözlenirken kayıp denizaltıyla alakalı haberlerin yüzlerle söz edildiği dikkati çekti.
ABD’deki Wayne State Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Doç. Dr. Khaled Beydoun, Twitter paylaşımında medyanın ikili standardına sitemde bulunarak, “Ana akım medya 500’den fazlası kayıp olan kahverengi ciltli mültecileri bulmaktansa Titanik’i görmek için 300 bin dolar ödeyen beyaz milyonerleri bulmakla daha alakadar” kelamlarını sarf etti.
Sosyal medya kullanıcıları tıpkı vakitte ülkelerin denizaltıdaki iş insanlarını kurtarmak için fazlaca kaynak ayırdığını ve gayret sarf ettiğini ama yardım bekleyen göçmenler için tıpkı eforun görülmediğini kaydetti.
Twitter’daki paylaşımında bu eşitsizliği eleştiren İnsan Hakları İzleme Örgütü Yöneticisi Kenneth Roth, “Titanik denizaltısındaki beş kişiyi kurtarmak için gösterilen büyük efor ile Yunan Kıyı Güvenlik’in yüzlerce göçmeni batmadan çabucak evvel tehlikeli olduğu bariz olan teknesinden kurtarmak için gösterdiği acınası uğraş ortasındaki muazzam farka bir tek ben mi şaşırdım?” sorusunu yöneltti.
Gazeteci Heidi Moore ise toplumsal medya paylaşımında göçmenleri kurtarma çalışmalarındaki kaynak yetersizliğine dikkati çekerek, “Söylemeye bile gerek yok, hiçbir hükümet Yunanistan açıklarında bu hafta yaşanan göçmen felaketinde tekneyi yahut teknedekileri kurtarmak için kaynak göndermedi” dedi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü Avrupa ve Orta Asya Bölgesinden Sorumlu Müdür Yardımcısı Judith Sunderland da Twitter’da yaptığı paylaşımda yüzlerce kişinin kayıp olduğuna işaret ederek, “Politikacıların basmakalıp kelamlarını püskürtmesine yahut mazeret uydurmasına gereksinimimiz yok. Bu dehşetli enkazla ilgili değerli tek şey ön alıcı ve resmi arama-kurtarma faaliyetleridir” tabirini kullandı.