AYM, taşınmaza kamulaştırmasız el atılmasını ihlal saydı, yaşamını yitiren başvurucu yönünden işlemi kaldırdı

Anayasa Mahkemesi herhangi bir taşınmaza kamulaştırmasız el atılmasını (rıza olmadan kamuca el konulması) “mülkiyet hakkı ihlali” saydı. Resmi Gazete’den dün yayımlanan kararında AYM, bir örnek karara (emsal) da imza attı. AYM, başvurunun ardından yaşamını yitiren başvurucunun mirasçılarının “bireysel başvuruya” devam istemini bildirmemesi durumundan dosyanın incelenmesine son verilmesine hükmetti.

2 MİLYONLUK TAZMİNATA KARAR VERİLDİ

Karar konusu olayda, Batman’da yapılan çalışmalar kapsamında 2004’te arazileri kamulaştırılan 39 kişi, Batman Belediye Başkanlığı ile Karayolları Genel Müdürlüğü aleyhine kamulaştırmasız el atmaya dayalı tazminat davası açtı. Söz konusu davada mahkeme, başvurucuların paylarına düşen kamulaştırmasız el atma tazminatının 2 milyon 201 bin 617 TL olduğunu kaydetti. Yargılama sonucunda ise mahkeme, davayı kısmen kabul ederek tazminata hükmederken, Yargıtay’ca verilen karar da 2022’de onandı.

BELEDİYE 6 MİLYONLUK TAZMİNAT ÖDEDİ

Bunun üzerine başvurucular; Ağustos 2023’te 6 milyon 565 bin 745 TL toplam alacak üzerinden belediyeye icra takibi başlattı. Belediye de 13 Eylül 2023-13 Kasım 2024 tarihleri arasında dosya masrafı dahil toplam 6 milyon 413 bin 687 TL ödeme yaptı. Ancak başvuruculardan H.S. Haziran 2024’te yaşamını yitirdi.

SÜRDÜRME İSTEĞİ OLMADIĞI İÇİN BAŞVURU İŞLEMDEN KALDIRILDI

Bunun üzerine 39 davacı, özgürlük haklarının ihlal edildiği iddiasıyla AYM’ye bireysel başvuruda bulundu. Yüksek Mahkeme; yaşamını yitiren H.S.’nin mirasçılarının başvuruya devam etme isteği bildirmeme gerekçesiyle, başvurunun H.S. yönünden işlemden kaldırılmasına karar verdi. Ancak kararda; yaşamını yitiren kişinin mirasçılarının, makul bir süre içinde başvuruyu sürdürme isteğini mahkemeye bildirmeleri gerektiği vurgulandı.

YASAYLA GÖSTERİLEN YOLLARLA KAMULAŞTIRMA YAPILABİLİR

AYM, “mülkiyet hakkı ihlali” iddiası kapsamında ise dava konusu olayın anayasanın “temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlandırılabilir”, “devlet ve kamu tüzel kişileri, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını kanunla gösterilen esas ve usullere göre kamulaştırabilir” hükümlerine aykırı olduğunu belirtti. Bu kapsamda mahkeme dava konusu işlemin “yasallık ilkesi ihlali oluşturduğunu” belirterek, “mülkiyet hürriyeti ihlali” yönünden karar verdi.

‘BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANIMI’

Buna karşın Yüksek Mahkeme; işlem karşılığında geçerli sayılan tazminatın değer kaybına uğratıldığına ilişkin iddia kapsamında ise başvurucuların belediyenin tazminat ödemesi işleminde bildirimde bulunulmadığını belirtti. Bu gerekçeyle mahkeme, söz konusu iddia yönünden “başvuru hakkının kötüye kullanımı” nedeniyle reddine karar verdi.