Ukrayna Savaşı 3. yılında devam ederken uzun müddettir kilitlenen cephe sınırı hareketlenmeye başladı. Ukrayna en son geçen yaz Rus çizgilerine bir taarruzda bulunmuş lakin saldırıyı bekleyen Rusya’nın hazırladığı tahkimatlar, batı ekipmanları ve taktikleriyle yapılan bu taarruzu durdurmayı başarmıştı. Geçen müddette Ruslar, evvelce çekildikleri Harkiv’e hudutlu bir hücumda bulunsa da alandaki imaj daha çok Rusya’nın ağır ağır ilerlediği bir yıpratma savaşıydı.
Ancak bu durum 6 Ağustos itibariyle değişecekti. ABD’den 8 aylık gecikme sonrası çıkan askeri dayanak paketi ve F-16 pilotlarının eğitiminin tamamlaması Ukrayna’yı yeni bir atak için motive etti. Ukrayna, 1 yıldır Donetsk bölgesinde daima çekilmek zorunda kalıyor. Verdiği kayıplar, işçi eksiği, mühimmat yoksunluğu ve ABD’de “savaşı bitirmeye yeminli” Donald Trump’ın seçilme ihtimali Ukrayna’da pesimist bir havanın oluşmasına yol açmıştı. Bu pesimist havayı dağıtmanın tek yolu, Rusya’ya beklemediği yerden saldırmak ve bir mağlubiyet yaşatmaktı.
RUSYA İŞGAL ALTINDA
6 Ağustos günü taarruz başladığında bölgeden gelen haberler daha çok Ukrayna’ya bağlı Ruslardan oluşan“Rusya’ya Özgürlük Lejyonu’nun” Belgorod’a yaptığı küçük çaplı taarruz teşebbüslerini andırıyordu. Lakin kısa müddette saldıran kuvvetin Ukrayna ordusu olduğu ve 20-25 bin civarında personelden oluşan bir güçle saldırdığı ortaya çıktı. Rus askeri blog sayfalarına nazaran bölge kumandanı Kursk civarında Ukrayna askeri formasyonlarının görüldüğü konusunda bilgilendirilmiş lakin harekete geçmekte geç kalmıştı.
Bu yanılgı Rusya’ya değerliye patlayacaktı. Ukrayna ordusu çok sayıda Rus askerini esir alırken panikle bölgeye sevk edilen konvoyları da imha etmeyi başardı. 13 Ağustos itibariyle 28 yerleşim ünitesi (1000 kilometre kare civarı) Ukrayna güçlerinin denetimi altına girdi. Rusya, bölgedeki yerleşimleri boşaltmaya başlarken Belarus’ta bekleyen Wagner paralı asker kümesi mensupları da Kursk’a gönderildi.
Kursk’un kuzeyinde kalan bölgeye ulaşımın sağlandığı 3 köprünün de Ukrayna tarafından imha edilmesi, Ukrayna’nın taarruz alanını kuzeye gerçek genişletebileceği izlenimini doğruyor. Rus birlikleri şu an için bölgeye yalnızca bir yapay köprüyle lojistik sağlayabiliyor. Yeniden de taarruza şimdilik ayrılan 25 bin işçi, bize Ukrayna’nın daha fazla ilerlemeyeceğini söylüyor. Cephe sınırı nispeten stabilize oldu ve tekrardan yıpratma savaşına dönüldü. Yıpratma savaşında 25 bin kişilik bir kuvvet bölgeye destek getiren Ruslara karşı ilerlemek için kâfi olmayacaktır. Şu anki manzaraya nazaran Ukrayna cepheyi kuzeye yanlışsız genişletse de Rusya’nın tabanlarına girmeye çalışmayacak.
HEDEF NE?
Taarruzun stratejik amacı hala tartışılmaya devam ediyor fakat öne çıkan birkaç görüş var. Birincisi, Ukrayna’nın acil bir galibiyete gereksinim duyması. Geçen yılki taarruz, evvelce duyurularak gelmiş ve Rusya, önemli biçimde hazırlık yapmıştı. Zaporijya bölgesine kurulan tahkimatlar Ukrayna ordusunu çok zorlanmadan durdurmuştu. Bütün cephe çizgisi boyunca bu tahkimatların kurulduğu düşünüldüğünde Ukrayna için tek atak noktası Rusya’nın kendi toprakları kalıyordu. Şayet ülkedeki morali arttıracak bir zafer aranıyorsa bu yalnızca düşmanı en beklemediği yerden vurarak elde edilecekti.
Ukrayna’nın elinde tutacağı her kesim Rus toprağı, tahminen kendi toprağından bile daha pahalı. Bu sayede bir barış görüşmesi olduğunda müzakere imkânı daha güçlü olacak.
Bir öteki gaye ise elbet ki Kursk Nükleer santralidir. Savaşın başında Ruslar tarafından ele geçirilen Zaporijya nükleer santrali, Ukrayna’nın yaşadığı güç probleminde büyük rol oynadı. Ukrayna, santralin iadesini talep etse de Rusya bunu kabul etmedi. Bugün Kursk nükleer santralinin ele geçirilmesi, Ukrayna’ya Zaporijya’daki santrali geri almak için bir pazarlık talihi doğuracaktır.
Ancak Rusya Kursk saldırısı sonrası masadan kalktı. Putin idaresi, Ukrayna’yla tüm barış görüşmelerinin sonlandırıldığını duyurdu. Şayet gelecekte bir barış mutabakatı olacaksa da Rusya bunu kendi toprakları işgal altında değilken yapmak isteyecektir. Dahası, Ruslar bölgeye çok fazla askerlerini kaydırmadılar. Donetsk bölgesindeki operasyonlarına devam ediyorlar. Rus ordusunun son günlerde önemli ilerleme kaydettikleri söylenebilir.
Batı medyasının taarruza getirdiği yorumlar da bu fikri güçlendiriyor. Washington Post’tan The Hill’e, bir çok Batı ana akım medya kuruluşu operasyona eleştirel bir lisanla yaklaştı. Ortaya çıkan genel kanı ABD’nin taarruzdan haberinin olmadığı ve böylesi bir atılımın bedelinin ağır olacağı istikametinde. Ukrayna, bu atağıyla Donetsk’i savunan seçkin birliklerinin birçoklarını Kursk’a kaydırdı ve Rusya’nın bölgedeki ilerleyişini hızlandırdı. Dahası, Ukrayna birinci günlerde taktik manada muvaffakiyet elde etse de stratejik olarak bir sonuca ulaşması beklenmiyor.
KURSK’TA İKİNCİ SAVAŞ
Kursk bölgesi, Ruslar için büyük bir mana tabir ediyor. Kursk, hem İkinci Dünya Savaşı’nın hem de insanlık tarihinin en büyük tank muharebesine sahne oldu.
Yıl 1943’e geldiğinde Alman ordusu Stalingrad’daki direnişi kırmayı başaramamış ve alternatifler aramaya başlamıştı. Stalingrad’ın kuzeyinde bulunan Kursk bölgesinde Kızıl ordunun bir çıkıntı oluşturması Almanlar için bölgeyi bir maksada dönüştürdü. “Operation Citadel” ismi verilen bu taarruzun amacı çıkıntıdaki Sovyet birliklerinin etrafını sarmak ve imha etmekti.
Almanya, yeni tanklarının cepheye ulaşmasını beklerken operasyonu tekraren erteledi. Bu gecikme esnasında operasyonun ayrıntıları İngiliz istihbaratına takıldı. İstihbarat içinde bulunan Rus casusları haberi Moskova’ya iletince Ruslar Kursk etrafında tahkimatlar inşa etmeye koyuldu. Almanlar operasyonu sonunda başlatsa da adeta duvara tosladılar. 1 ay süren muharebe boyunca 6 bine yakın tank ve zırhlı araç imha edilmişti. Ruslar, Almanlardan fazla hasar alsa da Nazilerin 2. Dünya Savaşı’ndaki son taarruzunu durdurmayı başarmışlardı. Bu noktadan sonra Almanlar yalnızca kaybettiler.