AKP iktisatta uzun müddet “faiz sebep enflasyon sonuç” diyerek “düşük faiz” siyaseti izledi. Enflasyondaki artış nedeniyle faizde de artışa giden Merkez Bankası liderleri daima vazifeden alındı. Eylül 2021’den Şubat 2023’e kadar faiz indirimleri devam ettirildi. Faiz yüzde 8.50’e kadar indirildi. Haziran 2023’e kadar da yüzde 8.50’de sabit tutuldu. Bu ortada enflasyon ise adeta “uçtu”. Faiz indirimlerinin başladığı Eylül 2021’de TÜFE yüzde 19.58’di. 2022’de tepelere çıktı. Ekim 2022’de TÜFE yüzde 85.51’e ulaştı.
ÜCRETLER BASKILANDI
Ekonomi süratle krize sürüklenirken AKP de bir anda “faiz sebep enflasyon sonuç” tezinden çark etti. 3 Haziran 2023 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine Mehmet Şimşek getirildi. Enflasyona rağmen ısrarla sürdürülen düşük faiz siyaseti bir anda terk edildi. Faiz Haziran 2023’te evvel yüzde 15’e çıkarıldı. Mart 2024’e kadar da artışlar devam etti. Mart 2024’te ise yüzde 50’Ye yükseltildi. Hala de yüzde 50 olarak devam ediyor. Bu yıl içinde mayıs ayında yüzde 75.45’e kadar çıkan TÜFE ise temmuz ayında baz tesiriyle yüzde 61.78’e indi. İktidar ise şu anda enflasyonda baz tesiriyle oluşan bu düşmeyle övünüyor.
Faiz artışıyla birlikte iktisatta yeni bir program da uygulanmaya başlandı. “Kamuda tasarruf” gerekçesiyle işçinin servis, lojman hakları tırpanlandı. Kamuya işçi alımı sonlandırıldı. Enflasyon dar gelirlileri ezmesine rağmen iktidar, memur maaşları ile emekli aylıklarındaki artışları “mevzuatta öngörülen” artışlarla sonlu tuttu. Açlık hududunun altında kalmasına rağmen minimum fiyata orta artırım yapılmadı. Emekli aylıkları ile taban fiyat açlık hududunun çok altında kaldı. İktidar ise fiyat, maaş ve aylıklarda ek artış yapılmamasına münasebet olarak enflasyonu gösterdi.
Asgari fiyatın 17 bin 2 lira, en düşük emekli aylığının 12 bin 500 lira, ortalama memur emekli aylığının bile açlık sonunun altında kalması nedeniyle işçilerden ve emeklilerden iktidara ağır yansılar geliyor. Personeller, memurlar, emekliler, daima ek artırım taleplerini lisana getiriyor. Memurlar “refah payı” istiyor. Ayrıyeten 6 ayda bir verilen enflasyon farkının, her ay karşılanmasını talep ediyor. Personel konfederasyonları hükümetten 10 talepte bulunmuştu. Lakin bu talepler karşılık bulmadı. Bu nedenle de personel konfederasyonları önümüzdeki günlerde yurt genelinde “geçinemiyoruz” mitinglerine başlayacaklarını duyurdu.
ÜRÜNLER TARLADA KALDI
Bu ortada işçiler ve emeklilerin ağır olarak kullandıkları kredili mevduat hesaplarında faizler arttı. Kredi kartı faizleri de yüksek. Bu nedenle yurttaşın bankalara olan borcu da daima artıyor. Evvelden borcunu borçla çeviren yurttaş artık onu da yapamıyor.
Diğer yandan bir müddettir çeşitli kentlerde çiftçiler aksiyonlar yapıyor. Evvel domates üreticileri, sonra karpuz, kavun üreticileri yansılarını lisana getirdi. Üreticiler, eserlerinin satış fiyatlarının maliyeti bile karşılamadığına dikkat çekiyor. Çiftçi maliyetin altında kaldığı için eseri tarlada bırakıyor. Eser tarlada olduğu halde tarlasını süren çiftçiler bile var. İhracat kısıtlaması nedeniyle önümüzdeki devirde zeytinyağı üreticilerinin de benzeri problemleri yaşayabileceğine işaret ediliyor.
‘KREDİ SINIRLAMASI KALDIRILSIN’
İş dünyası tarafında ise son günlerde en çok eleştirilen husus “enflasyon düzeltmesi” oldu. Kimi sanayi ve ticaret odası liderleri günlerdir tenkitlerini lisana getiriyor. Oda liderleri enflasyon düzeltmesinin vergisel sonuç doğurmayacak biçimde yılda bir sefer yapılması gerektiğini savunuyor. Enflasyon muhasebesinin işletmeleri zorlayacağını ileri sürüyor. İş insanlarının bir başka eleştirisi ise krediye. Ticari kredi sınırlamasının kaldırılması talep ediliyor. Şirketler dertteyken bankaların kredileri geri çağırması da eleştiriliyor.
Kulislerde AKP içinde de başta taban fiyat ve emekli aylıkları olmak üzere iktisatta uygulanan siyasetler konusunda görüş ayrılıkları olduğu yorumları yapılıyor. İçerisinde eski AKP milletvekillerinin de olduğu kimi isimler de bu tenkitlerini kamuoyu önünde açık açık lisana getirmekten çekinmiyor.
KAVUNLU HAREKETE GÖZALTI
Çiftçi hareketleri ülke genelinde dalga dalga yayılıyor. Üreticiler artan maliyete ve düşük fiyatlara reaksiyon gösteriyor. Konya’da karpuz üreticisi Yunus Ünvar, “50 dönümlük tarlamdan 1 tane karpuz satamadım. Tarlamı kaldıramadım. Hayvanlar yiyecek. Şu an 500 bin lira ziyanım var” diye isyan etti.
Bursa Karacabey’de ise bir üretici, 30 ton domatesi fabrika fabrika dolaşmasına karşın satamayınca kepçeyle konutunun yakınında boş bir alana döktü. Tekrar Konya’da eserini tüccara da markete de ziyanına vermek istemeyen kavun üreticisi Abdullah Koyuncu, kendi satmak istedi. Teze nazaran AKP’li Karatay Belediyesi yol kenarındaki satışa müsaade vermeyerek eserlere de el koydu. Duruma reaksiyon gösteren Koyuncu dün AKP’li belediye önünde hareket yaptı. Koyuncu, “Benim malıma niçin çöküyor? Bu Karatay Belediyesi eşkıya mı? Hayrına dağıtacakmış, siz benim malımı nasıl hayrına dağıtacaksınız?” dedi. Binanın önünde yere kavun atan Koyuncu, gözaltına alındı. Süreçlerin akabinde özgür bırakılan çiftçi, mallarını almazsa valilik önünde hareket yapacağını söyledi. Öte yandan CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Eskişehir’de tarlada çalışan zerzevat üreticilerini ziyare ederek meselelerini dinledi. Çakırözer, “Üretici kan ağlıyor lakin ülkeyi yönetenler tarladaki gerçeklerden bihaberler” dedi.
DOLAR
EURO
İNG. STERLİNİ
İSV. FRANGI
KAN. DOLARI
ÇEYREK ALTIN
BITCOIN