Sosyal medyada artan olumsuz haber akışının bireysel ve toplumsal ruh sağlığı üzerindeki etkileri, uzmanlar tarafından endişeyle değerlendiriliyor. Psikiyatrist Prof. Dr. Kemal Sayar, “felaket kaydırması” (doomscrolling) olarak bilinen bu alışkanlığın, özellikle pandemi döneminde küresel bir davranış biçimine dönüştüğünü belirtti.
PANDEMİDE “FELAKET KAYDIRMASI” SALGIN GİBİ YAYILDI
Prof. Dr. Sayar, sosyal medya platformlarının hayatın merkezine yerleşmesiyle birlikte felaket haberlerinin sürekli tüketilmeye başlandığını ifade etti. Pandemi döneminde ölüm sayılarının adeta “borsa endeksi gibi” takip edildiğini hatırlatan Sayar, “Felaket kaydırması, tıpkı virüs gibi yayıldı” dedi.
İnsanın tarihsel süreçte “tehlike algısına” göre şekillendiğini vurgulayan Sayar, bu durumun günümüzde kronik hale gelen stresin temel nedenlerinden biri olduğunu söyledi:
“Sürekli tehlike algısı, bedende aşırı kortizol salgılanmasına yol açıyor. Bu da otoimmün hastalıkların, depresyonun ve kaygı bozukluklarının artmasına neden oluyor.”
“ÇIĞ GİBİ MANİPÜLASYON VE VE ENFORMASYON, ÜZERİMİZE YUVARLANIYOR”
Sayar, sosyal medyadaki bilgi akışının bireyde çaresizlik ve yorgunluk hissi yarattığını dile getirdi:
“Çığ gibi enformasyon ve manipülasyon kütlesi üzerimize yuvarlanıyor. Öğrendikçe daha çaresiz hissediyoruz. Ekran sürelerinin artmasıyla uyku bozuklukları da yaygınlaştı.”
Sayar, modern toplumda depresyon, yalnızlık ve kaygının geleneksel toplumlara göre çok daha fazla görüldüğünü belirtti.
“ALGORİTMALAR GÜZELİ DEĞİL, KARAMSARI ÖNE ÇIKARIYOR”
Olumlu içeriklerin geri planda kalmasının nedeni olarak sosyal medya algoritmalarını gösteren Prof. Sayar, dikkat çekici bir benzetme yaptı:
Sayar, “felaket kaydırması” döngüsünü kırmak için takip edilen hesapların sınırlandırılması ve “umut kaydırması” (hopescrolling) anlayışının teşvik edilmesi gerektiğini söyledi.
“MEDYA OKURYAZARLIĞI EN ETKİLİ SAVUNMADIR”
Prof. Dr. Sayar, haber tüketiminde farkındalığın önemine dikkat çekerek medya okuryazarlığının yaygınlaştırılması gerektiğini vurguladı:
“Gerçekleri öğrenmek kadar, onları nasıl ve ne kadar tükettiğimiz de önemli. Bu farkındalık psikolojik dayanıklılığı artırır.”
“SOSYAL MEDYA ALGORİTMALARI KAYGILARI BESLİYOR”
Medipol Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İhsan Eken, beynin hayatta kalma içgüdüsü gereği olumsuz haberlere daha fazla tepki verdiğini belirtti:
“Bireyler felaket içerikli paylaşımlara daha çok ilgi gösteriyor. Bu durum haber akışında karamsar içeriklerin öne çıkmasına yol açıyor.”
Eken, 6 Şubat 2023 depremleri sırasında yapılan sosyal medya paylaşımlarının, kullanıcılar üzerinde ikincil travmatik stres ve kaygı artışına neden olduğunun akademik araştırmalarla da kanıtlandığını ifade etti.
“SÜREKLİ OLUMSUZ HABER, TOPLUMSAL KARAMSARLIĞI KALICI YAPIYOR”
Negatif içerik tüketiminin uzun vadede empati yitimine ve toplumsal güven erozyonuna yol açtığını söyleyen Eken, medyanın sorumluluğuna dikkat çekti:
“Basının görevi sadece gerçeği aktarmak değil, bunu etik ve toplumsal fayda gözeterek yapmak olmalı.”
Eken, sosyal medya algoritmalarının ekonomik kazanç odaklı çalıştığını, maksimum etkileşim için kullanıcıya daha fazla kaygı uyandıran içerikler sunduğunu belirtti.
“KAR ODAKLI ALGORİTMALAR YERİNE, İYİ OLUŞU ÖLÇEN SİSTEMLER”
“Alternatif ölçüm sistemleri geliştirilmedikçe, insanlar kaygılarını azaltmak için girdikleri sosyal medyada daha fazla kaygı üretecek içeriklerle karşılaşmaya devam edecek.”
Uzmanlar, “felaket kaydırması” alışkanlığının bireysel farkındalık, medya okuryazarlığı ve bilinçli içerik seçimiyle kırılabileceğini belirtiyor.
Dijital çağda ruhsal dengeyi korumanın yolu, umuda da alan açan bir dijital ekosistem oluşturmakta yatıyor.
kaydırmaya devam ederek gündemden son dakika ve magazin haberlerine havadiskolik.com üzerinden anında erişebilirsiniz.
kaynak
News
