Araştırma: Gebelikte diyabet çocuklarda otizm ve dikkat eksikliği riskini artırıyor

Dünya genelinde gebeliklerin yaklaşık yüzde 14’ünü etkileyen gestasyonel diyabet, yalnızca doğum sürecinde değil, sonraki yıllarda da ciddi sağlık sonuçlarına yol açabiliyor. Viyana’da düzenlenecek Avrupa Diyabet Araştırmaları Derneği (EASD) toplantısında sunulacak yeni bir meta-analiz, bu durumun hem annelerin bilişsel fonksiyonlarını zayıflatabileceğini hem de çocuklarda otizm ve dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB) riskini artırabileceğini gösterdi.

ANNELERDE BİLİŞSEL DÜŞÜŞ GÖZLENDİ

Singapur Ulusal Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Ling-Jun Li’nin liderlik ettiği araştırma, 2024 Nisan’ına kadar yayımlanan 48 gözlemsel çalışmayı inceledi. Beş çalışmada annelerin bilişsel performansı değerlendirildi.

Gestasyonel diyabet tanısı alan kadınların, Montreal Bilişsel Değerlendirme Testi’nde (30 puan üzerinden) ortalama 2,47 puan daha düşük skor aldığı belirlendi. Bu durum, hafif bilişsel bozulmanın gebelik sırasında bile görülebileceğini düşündürüyor.

ÇOCUKLARDA GELİŞİMSEL BOZUKLUK RİSKİ

Toplam 43 çalışmadan elde edilen veriler, gestasyonel diyabete maruz kalan çocukların yaşıtlarına göre ortalama 4 puan daha düşük IQ’ya sahip olduğunu ortaya koydu. Ayrıca dil anlama ve iletişim becerisini ölçen sözel kristalize zekâ puanlarının da 3 puan civarında düştüğü görüldü.

Daha çarpıcı olan ise gelişimsel bozukluklarla ilgili sonuçlardı:

• Gelişimsel gecikme riski %45 arttı.
• DEHB görülme ihtimali %36 yükseldi.
• Otizm spektrum bozukluğu riski %56 daha fazla bulundu.

Araştırmacılar, beyin yapısında genel bir bozulma tespit etmese de, belirli bilişsel ve davranışsal alanların gebelik diyabetinden etkilendiğini vurguladı.

OLASI MEKANİZMA: İLTİHAP VE OKSİDATİF STRES

Bilim insanları, gebelik diyabetinin beyin gelişimini nasıl etkilediğini henüz tam olarak açıklayamasa da bazı biyolojik süreçlere dikkat çekiyor. Kronik iltihap, oksidatif stres, yüksek insülin seviyeleri ve oksijen yetersizliği gibi faktörlerin fetüsün beyin gelişimini bozabileceği düşünülüyor. Bu etkiler, ilerleyen yıllarda öğrenme, dikkat ve sosyal iletişim sorunları olarak kendini gösterebilir.