Usta heykeltıraş Mehmet Aksoy ile sanatı ve yeni sergisi üzerine konuştuk: ‘Sanat aktüel olmaz’

Heykeltıraş Mehmet Aksoy “İnsanlık Anıtı” ile kazındı hafızalarımıza, sonra “İlhan Selçuk ve Cumhuriyet Aydınlanmasını Yaratanlar Anıtı”, Nâzım Hikmet heykeli… Mersin’de erkek şiddetine maruz kalıp vahşice katledilen Özgecan Aslan’ın heykeli de unutulmamalı. Ülkede olup bitenlere duyarlı sanatın cesur, aydınlık yüzlerinden Aksoy. Yeni bir serginin heyecanını taşıyor bu aralar. Sergi gelecek yıl 1 Nisan’da Fethiye’de Likya Sanat Yolu Galerisi’nde açılacak. Yeni eserlerinin çalışmalarına başlayan Aksoy ile sanatı üzerine konuştuk.

– Yeni serginizin hazırlık sürecinden bahseder misiniz?

Konusu yine şamanlar, mitler olacak ama bir yenilik var. Hem benim hayatımda hem de figürlerde yeni bir anlayışa, forma ulaştım. Teknik olarak bilgisayar da çalışmaya başlayınca yeni ufuklar açıldı. Mesela taşın sınırları bellidir. O sınırları zorlarsan taşı kaybedersin. Fakat bilgisayarda malzeme plastik oluyor. Genellikle filament diye bir malzeme var, onu kullanıyorsunuz. Plastik, dayanıklı ama hoş. Kıymetli olan burada formdur. Formun kendi, heykelin kendisidir. Dış şartlara da dayanıklı olması lazım. Yani erimemesi lazım. Öyle bir malzeme filament. Denedim, bahçede 15-20 senedir duruyor. Taşın havanın asidiyle rengi değişebiliyor, bozuluyor. Yani yüzeysel bozulmalar oluyor. Kısacası bilgisayarda da heykel yapmayı öğrendim. Üç boyutlu heykel yapıyorum. Çok acayip imkânlar çıktı.

– Günümüz sanatı diyebilir miyiz?

Günümüz sanatı her zaman değişir, tamam. Günümüzün zevkine, teknolojisine uygun form anlayışları, renk anlayışları olabilir. Bu her zaman vardır. Ama emperyalizm insandan boşalttı sanatın içeriğini. İnsan yok oldu. İnsani duygular yok artık. Aslında sanatın temel içeriğine darbe vuruldu. Sanatçı aslında kendi yorumuyla günümüzü yansıtan bir ayna gibidir.

– İnsana insanı anlatmayan bir anlayıştan mı bahsediyoruz, içerik yok, mesaj yok, yüzeysel öyle mi?

Evet, içerik olmayacak, bir şey söylemeyeceksin. O zaman şaka gibi oluyor. Yani insan kovuldu sanattan. Sonuç olarak bu çok uzun konuşulabilecek bir konu. Onun için ben insandoğa ilişkisi, bozulan insan-doğa ilişkisine dair işler yapıyorum. Onun için şamanlar diyorum. Şamanlar neye inanıyorlarmış? Ne yapıyorlarmış? Nasıl bir dünya tasarlıyorlar? Bu beni çok ilgilendiriyor.

‘HEPSİ YENİ’

– Yeni serginin konusu nedir?

Yeni sergide de yine konumuz şamanlar olacak. 20-30 tane heykel sergilenecek. Bunların hepsi hemen hemen yeni olacak. Burada tabii şu çelişki var. Taşın getirdiği imkânlar, taşın verdiği duygu, bunlar olmayacak. Ama başka bir şey oluyor. Bütün bu form duygusu ve form bilgilerimle birlikte onu zorluyorum. Formları zorlayabiliyorum. Döküme dökülemeyecek formlar çıkıyor mesela. Ama yapılıyor.

– Bu yapay zekânın oluşturduğu şeyler gibi anlaşılmasın!

Hayır, bu bir program. Bir programda şimdi aslında modülaj yapar gibi. Zaten heykel yapmayı bilmeyen bir adam bunu yapamaz. Form duygusu olmayan kişiler de yapamaz. Ancak birtakım şekiller yapar. Piyasada yapıldığı gibi, objeler. Saçma sapan şeyler çıkarıyor. Utanç verici şeyler çıkıyor ortaya. İşler çok kötü oldu. Heykel sanatının, resim sanatının içeriğini boşaltmak için her türlü şey yapılıyor günümüzde. Ve bunu okullarımız da yapıyor. Maalesef onun bilincinde değiller. Sanat her zaman hâkim güçlerin emrindedir.

Bunun bilincinde değiller mi insanlar? Anlamıyorum. Yani Amerika şimdi emperyalist bir ülke, sanata müdahale etmeyecek mi? Hiç sanat görüşünü dikte etmeyecek mi toplumlara? Bu çok önemli bir şey. Pas geçiliyor. Onun için birtakım sanat akımları çıkıyor. Hem ideolojik hem maddi böyle bir harcamalar var.

Her gün bir teori çıkıyor. Yani işte performans sanatı dendi, daha önce kavramsal sanat, üç boyutlu mekân düzenlemesi, yok küresel sanat yok aktüel sanat, bak laflara bak. Hepsi aslında rezil şeyler. Sanat aktüel olmaz hiçbir zaman.

– Sergi mekânı nasıl?

Serginin açılacağı galeri Fethiye’de eskiden bir kiliseymiş. Bunun heyecanını taşıyorum. Umarım benim heyecanım sergiyi gezen herkese geçer.

‘KADİR KIYMET BİLMEK GİBİ BİR ŞEY…’

– Yakın zamanda kaybettiğimiz Muazzez İlmiye Çığ için bir mezar taşı aslında anıt yaptınız. Bu fikir nasıl oluştu?

Cumhuriyet çocuğu, Atatürkçü, milliyetçi. Türk ilmine, bilime katkısı olan ve hayatı örnek taşıyan bir kadın. Yaklaşık 30 bine yakın tablet okuyabilen, çok fazla dil bilen. Hepsini de kendi kendine öğrenmiş. Büyük bir irade ve çaba. Benim için tam bir Cumhuriyet çocuğu, Cumhuriyetin yetiştirdiği o ideallerle büyümüş bir kadın.

Kendisiyle tanıştım. Benim için en önemli olan şey Cumhuriyetçi olmak. Kadir kıymet bilmek gibi bir şey oldu. Onu sonsuzluğa uğurlarken mezarlıkta heykelini yapacağımı söyledim. Ailesi de çok istedi tabii. Ondan sonra oturdum, düşündüm ne yapabilirim? Böyle bir kadın gerçekten Sümeroloji ve Sümerlerle o tabletlerle o kadar ilgili olmuş ki artık hayatıyla karışmış gibi. Sümerli bir öğretmenin hayatını anlatan bir kitabı var okuyunca çok etkilenmiştim. Böyle bir tablet buldum gerçekten. n Ne anlatılıyor o tablette?

O tablette okula geç kalmış bir çocuğun hikâyesi anlatılıyor. Niye geç kalmış? Neden geç kalmış? Ne olmuş? Heykelde önünde tuttuğu tablet bu tablet… Baş ucu ile ayak ucu arasını birleştiren bir insan figürü yaptım. O figür aslında yağmur yağdığında su orada birikecek. Suluk yerine kullanılsın. Kuşlar su içsin. Hem de doğayla ilişki olsun. Su her zaman canlı bir şeydir çünkü. Ve belki de biz insanlar hepimiz sudan geldik. Su olmasaydı hayat olmazdı. Heykelde de insan ve su ilişkisini öne çıkardım. Ayak ucuna da adını yazdık. Kendime göre Sümerce adını uydurdum. Mütevazı bir heykel oldu. Mersin’de şehir mezarlığında şu anda duruyor.