Türkiye’nin en büyük işçi direnişi 15-16 Haziran’ın 55’inci yıldönümü: Binlerin hak mücadelesi

Türkiye tarihinin en büyük işçi mücadelesi 15-16 Haziran 1970 Büyük İşçi Direnişi’nin üzerinden 55 yıl geçti. 1970’te, çalışma yaşamını ve temel sendikalar mevzuatını düzenleyen 274 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Yasası ile 275 sayılı Sendikalar Yasası’nda değişiklik yapan tasarıyı, sendika seçme özgürlüklerine büyük bir tehdit ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nu fiilen ortadan kaldırma girişimi olarak gören işçiler, İstanbul’da iş durdurarak eyleme geçti. Türk-İş üyesi işçilerin de katıldığı direnişte 150 bin yurttaş bir araya geldi. 15 Haziran’da engelleme girişimlerine karşın seslerini duyuran işçiler, 16 Haziran’da yürüyüşlerinde polisin silahlı müdahalesiyle karşılaştı. Kadıköy’de meydana gelen olaylarda iki işçi, bir polis ve bir esnaf öldü.

DEĞİŞENLER VE DEĞİŞMEYENLER

Değişenler ve değişmeyenler Aydın, 15-16 Haziran eylemlerine yol açan yasal düzenlemenin ardındaki “makbul, vesayet altında sendika” hedefinin bugün de geçerli olduğunun, altını çizdi. Aydın, günümüzün sendikal faaliyetlerine ve işçi mücadelesine ilişkin değerlendirmesinde, solun kültürel hegemonyasını kaybettiğini, işyerlerinin hukuksal ve mekânsal olarak parçalandığını vurguladı. Aydın, direniş kapasitesinin düşmesine karşın sınıf çatışmasının yerinde durduğunu belirtti ve şunları söyledi: “Sınıfın gücü, eylem becerisi, militanlaşma kapasitesi hâlâ var. Eksik olan ise sendikal mücadeleyi sınıf mücadelesinin içinde gören bir sendikal anlayış ile işçi haklarını geliştirmek için bedel ödemeyi göze alan, cesur, özgüvenli kadrolar. Bu nedenle 15-16 Haziran’a bir anma ögesi olarak değil, kavranması, öğrenilmesi gereken bir deneyim olarak bakmakta yarar var.”

Sosyolog Hakan Koçak da günümüzde işçi hareketine yönelik aşağılayıcı, dışlayıcı tutumun sürdüğünü vurguladı. Koçak, işçi sınıfının enerjisinin zayıfladığını belirterek “Devlet, yarım asırlık karşı mücadelesinin meyvelerini aldı. Sendikalar da bu çoklu kuşatmayı aşacak iradeyi gösteremedi” dedi.

İŞÇİ SINIFININ DÖNÜŞÜMÜ

Söz konusu zayıflamada işçi sınıfının yapısal değişiminin de etkili olduğunun altını çizen Koçak, şu tespitlere yer verdi: “Artık sanayi, kentlerin tümüyle dışında, tecrit edilmiş durumda. İşçilerin politikleşme ve sendikalaşma süreçleri değişti. İş süreçleri parçalandı. Bugün toplum o zamana göre çok daha işçileşmiş durumda. Bir ‘ücretliler toplumu’ söz konusu fakat sınıf daha bölünmüş ve katmanlaşmış halde. İşçi sınıfının farklı kesimlerinin karşı karşıya getirildiğini gözlemliyoruz. Örgütler sınıfın bütünlüğünü sağlamakta etkili olamıyorlar.”