Rusya’dan Çin’e yapılan ziyaretin zamanlaması dikkat çekti.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Rudenko, Yevgeniy Prigojin liderliğindeki Wagner’in isyanından bir gün sonra Pekin’e gitti.
Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran Rudenko, Dışişleri Bakanı Çin Gang ve Bakan Yardımcısı Ma Caoşu ile görüştü.
Pekin’e plansız ziyaret
Çin idaresi, dün yaşanan krize dair sessizliğini korurken, üst seviye diplomatın olayın çabucak akabinde plansız ziyaretle Pekin’e giderek Çinli yetkilileri bilgilendirmesi dikkati çekti.
Rudenko’nun Çin Gang ile görüşmesinde “ortak korku konusu olan memleketler arası ve bölgesel sıkıntıların tartışıldığı” belirtildi.
Kritik görüşmeden yansıyanlar
Rus diplomatla Çinli mevkidaşı Ma’nın başkanlık ettiği heyetler ortası görüşmede tarafların, “iki ülke başkanlarının vardığı mutabakat doğrultusunda kuvvetli ve karmaşık bir durum arz eden milletlerarası ortamda vaktinde irtibat kurarak ortak çıkarlarını korumalarının” taşıdığı değerin altını çizildi.
Taraflar, Şanghay İş Birliği Örgütü’nün (ŞİÖ) bölgesel barış ve istikrarı sağlama konusundaki kıymetli rolüne işaret ederek, “örgütün sağlıklı ve sürdürülebilir gelişimi için dayanışmayı ve iş birliğini güçlendireceklerini” bildirdi.
Görüşmede tarafların, “Ukrayna krizini ve ortak dert konusu öteki memleketler arası ve bölgesel sorunları ele aldıkları” kaydedildi.
Wagner kümesinin Rus idaresine isyanı
Özel güvenlik şirketi Wagner’in kurucusu Yevgeniy Prigojin, Rus ordusunu Wagner’e hücum düzenlemekle suçlayıp karşılık vermekle tehdit etmiş, Wagner savaşçıları Ukrayna’yı terk ederek sondaki Rostov bölgesine girmişti.
Bu durum üzerine Federal Güvenlik Servisi (FSB), “silahlı isyan” suçlamasıyla ceza davası açmıştı.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Wagner’in isyanını “vatana ihanet” olarak nitelendirmişti.
Prigojin, Moskova’ya gideceklerini açıklamış, Kremlin idaresi ise ülkenin pek çok bölgesinde güvenlik tedbirlerini artırmıştı.
“Rus kanı dökülmesinin sorumluluğunu anladık”
Günün sonunda Yevgeniy Prigojin’in, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’nun Rusya’da tansiyonu azaltma teklifini kabul ettiği bildirilmişti.
Prigojin, Rus kanı dökülmesinin sorumluluğunu anladıklarını ve konvoylarını geri çevirerek plana nazaran saha kamplarına geri döneceklerini açıklamıştı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Prigojin’e yönelik açılan ceza davasının kapanacağını belirterek, isyancı önderinin Belarus’a gideceğini bildirmişti.
Çin’in Rusya ile ilgileri ve Ukrayna krizindeki tutumu
Çin’in ABD ile jeostratejik rekabetinin ve bölgesel tansiyonların arttığı bir periyotta başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı, Pekin idaresini “ortak düşman” algısıyla misal meydan okumalarla karşı karşıya olan Moskova ile yakınlaştırmıştı.
Çin ve Rus önderlerinin, savaşın başlamasında çabucak evvel, 4 Şubat 2022’de Putin’in Pekin Kış Olimpiyatları için Çin’e yaptığı ziyaretteki görüşmede, “iki ülke ortasındaki dostluğun limitinin olmadığına” vurgu yapan ortak açıklaması, Pekin idaresinin kısa müddet sonra başlayacak savaştan haberdar olduğu ve örtülü onay verdiğinin işareti diye yorumlanmıştı.
Çin, her ne kadar savaşın akabinde Rusya’ya yönelik memleketler arası yaptırımlara katılmasa da ABD ve Avrupa ile ekonomik ilgilerine ziyan vermemek için yaptırımların çerçevesine büyük ölçüde uymuştu.
Öte yandan Pekin, yaptırımların Avrupa ile Rusya ortasındaki alışverişleri kısıtlamasıyla istikamet değiştiren ticaretten de çıkar sağlamış, savaşın akabinde iki ülke ortasındaki ticaret hacminin, başta güç alanında arttığı gözlenmişti.
ABD ve Avrupa, Rusya’ya savaşta silah dayanağı sağlamaması istikametinde Çin’i uyarırken Pekin, direkt silah satışı yapmasa da Moskova ile ortak askeri tatbikatlar dahil askeri iş birliğini sürdürmüştü.
Barış tekliflerinden arabuluculuk girişimine
Çin, savaşın yıl dönümü olan 24 Şubat’ta krizin siyasi tahlili için tekliflerini içeren 12 unsurluk “tutum belgesi”ni açıklamış, dokümanda gerginliklerin evreli azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulanmıştı.
Ateşkes önerisi, ABD ve Avrupa Birliği’nin yanı sıra öneriyi cephedeki fiili durumun onaylanması olarak algılayan Ukrayna tarafından da kabul görmemişti. Kiev idaresi, bu şartlardaki bir barışın “savaşın dondurulması” manasına geleceğini lisana getirmişti.
Rusya da Çin’in görüşüne kıymet verdiğini lakin mevcut şartlarda Ukrayna probleminin tahlilinde barış yoluna geçişin sağlanması için gerekli şartların oluşmadığını bildirmişti.
Devlet Lideri Şi, 20-22 Mart’ta Moskova’yı ziyaretinde Ukrayna meselesine siyasi tahlil davetinde bulunmuş fakat ziyarette Pekin ile Moskova ortasında stratejik iş birliğinin global boyutta genişletilmesine yapılan vurgu, Çin’in Rusya’ya takviyesini sürdürdüğünün işareti olarak yorumlanmıştı.
Çin Devlet Lideri Şi Cinping, 26 Nisan’da Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy ile krizin başından beri yaptığı birinci telefon görüşmesinde, ülkesinin siyasi tahlil için görüşmeler yürütmek üzere Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li Hui’yi Ukrayna, Rusya ve öbür ülkelere göndereceğini belirterek, arabulucu rolünün işaretini vermişti.
Bu hedefle görevlendirilen Li, 15 Mayıs’ta Ukrayna ile başladığı arabuluculuk tipinde Polonya, Fransa, Almanya, Avrupa Birliği ve Rusya başkentlerini ziyaret ederek temaslarda bulunmuştu.