Norveç varlık fonu, İsrailli beş banka ile yatırım ilişkisini sonlandırdı

NBIM’den yapılan yazılı açıklamada, şirketin bazı yatırımlarından çıkma kararına ilişkin detaylara yer verildi.

Fonun, Caterpillar yatırımından çıktığı ifade edilen açıklamada, ayrıca İsrail merkezli Hapoalim, Bank Leumi, Mizrahi Tefahot Bank, First International Bank of Israel ve FIBI Holdings‘teki yatırımlarını da sonlandırdığı belirtildi.

Açıklamada, yatırımlardan çıkma kararının, söz konusu şirketlerin “savaş ve çatışma durumlarında insan haklarının ciddi şekilde ihlal edilmesine katkıda bulunmaları” nedeniyle alındığının altı çizildi.

Fona bağlı Etik Konseyi‘nin açıklamasında ise ABD merkezli Caterpillar şirketine ait buldozerlerin İsrail tarafından Filistinlilere ait konutların yıkımında hukuka aykırı bir şekilde kullanıldığına işaret edildi.

Etik Konseyi, kararda yer alan İsrailli bankalara ilişkin açıklamasında ise “Batı Şeria’daki İsrail yerleşimlerinde inşaat faaliyeti için gerekli ön koşul olan finansal hizmetler sağlayarak, İsrail yerleşimlerine katkıda bulundular” ifadesine yer verildi.

NBIM, 12 Ağustos’ta da 11 İsrail şirketindeki yatırımlarından çıkma kararı aldığını duyurmuştu.

Norveç Yatırım Fonu CEO’su Nicolai Tangen

ARKA PLAN

Norveç Varlık Fonu, karara ilişkin açıklamasında, bu adımın gerekçesi olarak, söz konusu şirketlerin Norveç Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen equity benchmark endeksine dahil olmamaları ve yeni getirilen sıkı kriterler kapsamında portföyde tutulmalarının mümkün görülmemesi gösterilmişti. Ayrıca, Gazze ve Batı Şeria’daki insani krizin derinleşmesi ve etik kriterlerin daha da güçlendirilmesi de bu karara zemin hazırlayan unsurlar arasında yer aldı.

Bu 11 şirketin tamamının adı kamuoyuyla paylaşılmadı. Ancak güvenilir kaynaklarda Bet Shemesh Engines Holdings ismi açıkça belirtildi. Bu şirketin, özellikle İsrail silahlı kuvvetlerine hizmet veren “yüksek riskli” firmalar arasında yer aldığı ve bu nedenle öncelikli olarak portföyden çıkarıldığı kaydedildi.

NBIM ayrıca, İsrail’deki varlıklarını yöneten dış portföy yöneticileriyle yaptığı anlaşmaları da sonlandırdı. Bu adımla birlikte tüm yatırımlar fonun kendi bünyesine taşındı. Böylece NBIM, yatırımlar üzerindeki doğrudan kontrolünü güçlendirerek etik risk değerlendirmelerini daha sıkı bir şekilde uygulamayı amaçlıyor.

NORVEÇ VARLIK FONU NEDİR?

Norveç Varlık Fonu (NBIM – Norges Bank Investment Management), yaklaşık 2 trilyon dolarlık büyüklüğüyle ‘dünyanın en büyük devlet fonu’ konumunda bulunuyor. Fon, 1990’lı yıllarda Norveç’in petrol ve doğal gaz gelirlerini gelecek nesiller için güvence altına almak amacıyla kuruldu. Bugün fon, dünya çapında 70’ten fazla ülkeye yayılan 9 binden fazla şirkette hisse, tahvil ve gayrimenkul yatırımlarına sahip.

Fon, yatırım stratejisini yalnızca ekonomik getiri üzerine değil, aynı zamanda etik ve sürdürülebilirlik kriterleri üzerine de kuruyor. Bu kapsamda NBIM, çevreye zarar veren, insan haklarını ihlal eden ya da savaş ve çatışmalarda doğrudan rol oynayan şirketlerden sistematik olarak çekiliyor. Fonun etik politikasını yöneten Etik Konsey, her yıl incelemeler yaparak portföyde kalması veya çıkarılması gereken şirketlere dair tavsiyelerde bulunuyor.

Bugün gelinen noktada Norveç Varlık Fonu, yalnızca finansal bir dev değil; aynı zamanda uluslararası ekonomi-politikte insan hakları ve sürdürülebilirlik alanında norm koyucu bir aktör olarak da görülüyor. Alınan her yatırım veya çekilme kararı, küresel finans piyasaları ve şirketler üzerinde önemli bir baskı unsuru oluşturuyor.