Reuters Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 14 Şubat’ta Mısır’ı ziyaret etmiş ve Kahire’de Abdülfettah es-Sisi’yle görüşmüştü
Türk ve Arap basınında yalanlanmayan haberlere göre, Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah es-Sisi, Türkiye-Mısır Yüksek Seviyeli Stratejik İşbirliği Kurulu toplantısı için 4 Eylül’de Ankara’da olacak.
2013’te gerçekleştirdiği darbeyle Mısır’da iktidarı ele geçiren Sisi’nin Türkiye’ye yapacağı birinci ziyaret, Ankara-Kahire bağlantılarında “büyük düşmanlıktan büyük dostluğa” geçişinin sembolü olması açısından değer taşıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Sisi bu ziyarette, ikili bağlantıları bir üst düzeye taşıyacak muahedeleri imzalayacak.
İki önder ayrıyeten başta Libya ve Gazze olmak üzere bölgesel hususları ele alacak.
Hedef, ticaret hacmini 5 yılda 15 milyar dolara çıkarmak
Ankara’da yapılacak Yüksek Seviyeli Stratejik İşbirliği Kurulu toplantılarına Erdoğan ve Sisi başkanlık edecek.
Sisi’nin Ankara ziyareti, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın şubat ayında Kahire’ye yaptığı ve tarafların tarihi olarak nitelendirdikleri seyahatin karşılığı olacak.
Mısır Devlet Başkanı’nın içinde bakanların ve üst seviye yetkililerinin bulunduğu kalabalık bir heyetle Ankara’ya gelmesi öngörülüyor.
İlk kere toplanacak Yüksek Seviyeli Stratejik İşbirliği Kurulu kapsamında ikili ekonomik, ticari bağlantıların yanı sıra turizm, ulaştırma, güç, turizm ve savunma sanayi üzere alanlarda işbirliğini geliştirecek kimi adımların atılması ve dokümanların imzalanması bekleniyor.
Ankara’da yapılacak toplantının en üst düzey hazırlığı, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ağustos ayı başında Kahire’de Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ile görüşmeler sırasında yapılmıştı.
Taraflar Türkiye-Mısır hür ticaret mutabakatının kapsamının genişletilmesi, Mersin-İskenderiye Ro-Ro seferlerinin tekrar başlatılması üzere mevzularda çalışmaların sürdüğünü açıklamışlardı.
2013’ten 2024’e büyük dönüşüm
Sisi’nin ziyareti, içeriği kadar temsil ettiği sembolizm açısından da büyük bir ehemmiyet taşıyor.
Gelecek sene 100. yılını kutlayacak olan Türkiye-Mısır diplomatik bağları tarihinin en soğuk devri, 2013’ten sonra yaşandı.
Ankara’da resmi protokol ile karşılanması beklenen Sisi, Mısır’ın seçimlerle iş başına gelen ilk lideri olan Muhammed Mursi’yi 3 Temmuz 2013’te askeri darbeyle devirmiş ve daha sonra devlet başkanı olarak onun yerine geçmişti.
O periyot Müslüman Kardeşler ile yakın bağlantı içinde olan ve Mursi ile kapsamlı münasebetler geliştirmek isteyen ve bunu “Ankara-Kahire ekseni” olarak tanımlayan Türkiye, Sisi’nin darbesine en sert yansıyı veren ülkelerin başında geldi ve bu tavrını uzunca bir müddet devam ettirdi.
İki ülke bağlantılarında en sert periyodunun yaşandığı ve diplomatik temasın büsbütün kesildiği bu yıllarda, Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmalarında ve hatta seçim kampanyalarında ferdî olarak gaye aldığı Sisi’den “katil” ve “darbeci” olarak bahsetti ve Sisi üzere önderle “asla tokalaşmayacağını” kayda geçirdi.
Erdoğan 2019’da yenilenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri öncesi yaptığı bir kampanya konuşmasında “Pazar günü Sisi mi diyeceğiz, Binali Yıldırım mı diyeceğiz?” tabirleriyle Mısır ile yaşanan diplomatik sorunu iç siyasette de kullandı.
Reuters Erdoğan’ın Kahire ziyareti sırasında Türkiye ile Mısır Yüksek Seviyeli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin iki ülke cumhurbaşkanlarının eşbaşkanlığında toplanacağına ait mutabakat ilan edilmiş ve ortak bildiri başkanlar tarafından imzalanmışt ‘Değerli Yalnızlık’tan dönüş, Mısır’la normnalleşmeyi getirdi
Türkiye’nin Mısırla meşakkat yaşadığı periyot, Türk dış siyasetinin periyodun Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve bugünün Ulusal İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın’ın ifadesiyle “Değerli Yalnızlık” sürecinden geçtiği bir süreçte yaşandı.
Türkiye, 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünden sorumlu tuttuğu Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın yanı sıra, uyguladığı harikulâde hal nedeniyle tenkitlerine maruz kaldığı ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile de o periyotta dertli alakalar içindeydi.
Ancak Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 2018’den itibaren Doğu Akdeniz’de Türkiye’yi izole edici siyasetlerinde değerli ara alması, Libya’da yaşanan çatışmaya Türkiye’nin direkt müdahil olması ve öbür milletlerarası gelişmeler, Ankara’nın başta İsrail ve Mısır olmak üzere eza yaşadığı tüm ülkelerle alakalarını olağanlaştırma arayışlarına neden oldu.
Türkiye ile Mısır ortasında 2020’de başlayan olağanlaşma uğraşları, tarafların karşılıklı olarak büyükelçi atadıkları 2023 yılına kadar sürdü.
Erdoğan ve Sisi ise birinci kere Katar’da düzenlenen Dünya Kupası’nın açılış merasiminde 20 Kasım 2022’de bir ortaya gelmişler ve süreci devam ettirme kararını almışlardı.
ReutersTürkiye artık ‘darbe’ demiyor
Türkiye-Mısır bağlantılarındaki büyük dönüşüm, Ankara’nın Temmuz 2013’teki gelişmeleri nasıl tanımladığını da değiştirdi.
Dışişleri Bakanlığı’nın resmi web sitesi, bağlantıların soğuk seyrettiği yıllar boyunca 2013 yılında yaşananları “darbe” olarak niteledi ve bu olay nedeniyle Türk-Mısır bağlantılarının olumsuz etkilendiğini kaydetti.
Ancak bağların normalleştirilmeye karar verildiği 2019 yılından itibaren “darbe” sözü Dışişleri Bakanlığı’nın web sitesinden çıkarıldı.
Sitede hala “3 Temmuz 2013’te Cumhurbaşkanı Mursi idaresine son verilmesinin akabinde iki ülke başşehirlerinde diplomatik temsil 2023 Kasım ayından itibaren Maslahatgüzar seviyesinde yürütülmüştür” sözleri kullanılıyor.
Türkiye’nin Mısırla olağanlaşma sürecinde başta İstanbul olmak üzere Türkiye’de yaşayan Müslüman Kardeşler taraftarlarının Sisi tersi aktivite ve propagandalarına müsaade vermemesi ve birçoğunun ülkeden ayrılması Ankara-Kahire bağlantılarının yoluna konması uğraşlarında en kıymetli adımlar ortasında yer aldı.
Yoğun temas dönemi
Uzun yılların akabinde ortalarındaki buzları eriten Türkiye ve Mısır, bilhassa son devirde ağır bir ikili trafik içine girdiler.
Bu sürecin değerli dönüm noktalarından biri 6 Şubat 2023’teki sarsıntıları oldu.
Kahire idaresi, Türkiye’ye insani yardım gönderen ülkeler ortasında yer aldı ve dönemin Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükri depremden ziyan gören yerleri incelemek ve yardımları koordine etmek üzere Türkiye’ye geldi.
Türkiye-Mısır diyaloğunu daha da perçinleyen gelişme ise Hamas’ın İsrail’de 7 Ekim 2023’te düzenlediği ataklar sonrası çıkan savaş oldu.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bu devirde birkaç kere ziyaret ettiği Kahire’de Mısır idaresinin insani yardımların Gazze’ye ulaştırılması ve ateşkes sağlanması için gösterdiği efordan takdirle bahsetti.
Libya ve Doğu Akdeniz problemleri da masada
İlişkilerde toparlanmaya rağmen Türkiye ve Mısır’ın başta Libya olmak üzere bölgesel mevzularda farklı düşündüğü alanlar da bulunuyor.
Türkiye ve Mısır, Libya’da çıkan iç savaşta karşı taraflarda yer aldılar ve bu durum ilkesel olarak hala değişmedi.
Ancak Türkiye, Mısır’ın ve başka bölge ülkelerinin desteklediği Bingazi idaresiyle son periyotta temaslarını sıklaştırdı ve hatta Bingazi’de bir müddettir kapalı olan Türkiye Başkonsolosluğu’nun yakında yine açılacağı iletisini verdi.
Taraflar çatışmaların seyreldiği Libya’da seçimlerin bir an evvel yapılması için işbirliğinin devam etmesi konusunda mutabakat halinde olduklarını kaydediyorlar.
Ancak Türkiye’nin Libya’daki askeri varlığının sürüp sürmeyeceği ve Libya ile 2019’da imzaladığı deniz yetki mutabakatının akıbeti şimdi bilinmiyor.
Erdoğan ile Sisi’nin başta İsrail-Hamas savaşı, gerginliğin bölgenin kalanına sıçraması tehlikesi, Somali ve Etiyopya ortasında Türkiye’nin sürdürdüğü arabuluculuk ve Sudan’da yaşanan tansiyon üzere hususları da ele almaları bekleniyor.