İsrail’in ‘Filistin’i yok etme’ projesi: E1 Planı nedir?

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, Cuma günü yaptığı açıklamada söz konusu kararın, ‘uluslararası hukuka aykırı’ olduğunu belirterek, planın bölgede yaşayan Filistinlileri yakın zamanda zorla tahliye etme tehlikesi taşıdığını ve bunun ‘savaş suçu’ anlamına geldiğini vurguladı.

E1 BÖLGESİ NERESİ?

E1 olarak bilinen arazi, Filistin Devleti‘nin başkenti Doğu Kudüs’ün de doğusunda yer alıyor ve Batı Şeria’nın iki büyük şehri Ramallah ile Beytüllahim arasındaki son coğrafi bağlantılardan birini oluşturuyor.

Proje tamamlandığında, bu bağlantı tamamen kopacak; Filistinliler, çok sayıda kontrol noktasından geçmek zorunda kalacakları uzun bir güzergâha mecbur bırakılacak. Bu durum, iki şehir arasındaki yolculuğu saatlerce uzatacak, olağanüstü durumlarda ise imkansız kılacak.

E1 yerleşim projesi 20 yılı aşkın süredir tartışma konusu. 6 Ağustos’ta İsrail Planlama Komitesi, insan hakları örgütleri ve aktivistler tarafından yapılan tüm itirazları reddetti.

Nihai onayın, 20 Ağustos 2025’te verilmesi bekleniyor. Bürokratik süreçlerin ardından altyapı çalışmalarının önümüzdeki aylarda başlaması, konut inşaatlarının ise yaklaşık bir yıl içinde hayata geçmesi öngörülüyor.

TEPKİLER DİNMİYOR

Filistin Dışişleri Bakanı’nın siyasi danışmanı Ahmed el-Dik, planı ‘sömürgeci, yayılmacı ve ırkçı’ olarak nitelendirerek, bunun İsrail hükümetinin, ‘Filistin devletinin kurulma ihtimalini yok etmeyi hedefleyen’ bir adımı olduğunu söyledi. Planın Batı Şeria’yı parçalayacağını ve güneyini, orta ile kuzeyden koparacağını vurguladı.

İsrailli insan hakları örgütü Peace Now (Şimdi Barış) ise projeyi, “İsrail’in geleceği ve barışçıl iki devletli çözüm umudu için ölümcül” sözleriyle eleştirdi; bunun yıllarca sürecek yeni bir şiddet döngüsünü garanti edeceğini ifade etti.

YERLEŞİMCİLERİN VAHŞİ SALDIRILARI

Karar, Batı Şeria’da bu yıl yerleşimci şiddetinin rekor seviyeye ulaştığı bir dönemde alındı. BM ve İsrail hükümet verilerine göre, 2025’in ilk yarısında İsrailli aşırılık yanlıları, Filistinlilere ve mülklerine yaklaşık 750 saldırı düzenledi. Bu, BM kayıtlarının başladığı 2006’dan bu yana en yüksek sayı.

Saldırıların 440’ı bu yılın başından itibaren gerçekleşti. 7 Ekim 2023’te Hamas’ın Gazze sınırındaki İsrail yerleşimlerine ve askeri üslere düzenlediği saldırıdan sonra şiddet olaylarının sıklığı belirgin şekilde arttı. 2025’te Gazze’deki çatışmaların şiddetlenmesi de Batı Şeria’daki gerilimi tırmandırdı.