İsrail-Suriye arasında “normalleşme” süreci: Şara ile Netanyahu bir araya gelecek mi?

İsrail’in Kan 11 kanalından askeri analist Roi Sharon’ın haberine göre, Şam yönetimi, geçici lider Ahmed el-Şara ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında BM Genel Kurulu sırasında gerçekleşebilecek olası bir görüşmeye kapıyı tamamen kapatmadı.

Sharon’ın iddiasına göre, Suriye’nin temel koşulu İsrail’in güney Suriye’den çekilmesi. Buna karşın, işgal altındaki Golan Tepeleri şimdilik müzakere gündeminde değil.

İsrail Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanı Tzachi Hanegbi, İsrail Hayom gazetesine yaptığı açıklamada, Şam yönetimi ile günlük doğrudan temas kurduklarını ve bu temasın hem siyasi hem güvenlik alanında olduğunu belirtti.

Hanegbi, bu süreci şahsen yürüttüğünü ve amacın “normalleşme potansiyelini değerlendirmek” olduğunu vurguladı.

Knesset’te kapalı kapılar ardında yapılan Dışişleri ve Savunma Komisyonu toplantısında Hanegbi, İsrail’in tampon bölgeden çekilme ihtimali hakkında şunları söyledi:

“Normalleşme olursa bunu değerlendiririz. Ama Hermon Dağı’ndan çekilmeyiz.”

EL-ŞARA SESSİZ

Suriye geçici hükümetinin başındaki Ahmed el-Şara, geçmişte “Ebu Muhammed el-Culani” adıyla bilinen ve Tahrir el-Şam’ın (HTŞ) liderliğini yapan isim olarak, İsrail’e karşı sert söylemleriyle tanınıyordu.

Filistin davasına güçlü destek verdiğini açıklayan el-Şara, daha önce İsrail ile her türlü temas ve müzakereye açıkça karşı çıkmıştı.

Ancak son günlerde İsrail basınında çıkan ve Şam’ın Netanyahu ile görüşmeye açık olduğu yönündeki iddialara herhangi bir tepki vermemesi, dikkat çekici bir sessizlik olarak değerlendiriliyor.

Öte yandan, Suriye kaynaklarına göre Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın yakın zamanda Şam’a bir ziyaret gerçekleştirmesi bekleniyor. Bu görüşme, Şam’ın Arap dünyasında yeniden konumlanma çabasının bir parçası olarak görülüyor.

“BARIŞ GÖRÜŞMELERİ PERDE ARKASINDA HIZ KAZANDI”

İsrail merkezli N12 kanalına konuşan Suriye kaynakları, İsrail ile Suriye arasında barış görüşmelerinin perde arkasında hız kazandığını, tarafların yıl sonuna kadar bir mutabakat zemini oluşturabileceğini belirtti.

Görüşmelere dair ilk aşamanın, 1974 tarihli ateşkes hattına dayanan bir güvenlik ve askeri anlaşma olacağı bildirildi. Golan Tepeleri konusu ise şimdilik rafa kaldırıldı.

el-Şara’nın, ABD Başkanı Donald Trump ve ABD’nin Suriye özel temsilcisi Tom Barrack ile doğrudan görüşmeler yaptığı belirtildi. Kaynaklara göre el-Şara, İsrail’le barış için “olağanüstü bir açıklık” sergiliyor.

Ancak bu sürecin bölgesel mutabakat ve Amerikan güvenceleri olmadan mümkün olmayacağını vurgulayan Şam, sürecin kontrollü ve kademeli ilerlemesi gerektiğini ifade ediyor.

ŞAM’IN NORMALLEŞME ŞARTLAR NELER?

LBCI televizyonuna konuşan Suriyeli kaynaklar, İsrail’le normalleşmenin şartlarını şöyle sıraladı:

• el-Şara liderliğindeki yeni Suriye yönetiminin tanınması
• İsrail’in, Beşar Esad sonrası ele geçirdiği tüm bölgelerden çekilmesi
• Suriye topraklarına yönelik İsrail saldırılarının sona ermesi
• Suriye’nin güneyinde güvenlik düzenlemeleri yapılması (özellikle Golan ve Ürdün sınırı yakınlarında)
• ABD’nin barışa garanti vermesi, Suriye üzerindeki yaptırımların kaldırılması ve yeniden inşa için destek sağlaması

Bu taleplere karşılık, Şam yönetimi İsrail’in Golan üzerindeki egemenliğini tanımayı değerlendirmeye hazır olduğunu bildirdi.

GOLAN TEPELERİ KONUSU ASKIDA

Görüşmelerde Golan Tepeleri’nin statüsü konusunun henüz çözülmediği, taraflar arasında bir “geçici belirsizlik” süreci işletileceği kaydediliyor. Golan’ın askerden arındırılmış bir bölge olarak kalabileceği ve statünün gelecekte ele alınacağı belirtiliyor.

Trump’ın süreci şahsen yönettiği ve hem İsrail hem Suriye’ye ciddi baskı yaptığı ifade ediliyor. Trump’ın, el-Şara’yı cihatçı radikal gruplarla mücadelede güvenilir bir ortak olarak gördüğü ve bu nedenle İsrail’e “bu fırsatı kaçırmayın” mesajı verdiği bildirildi.

Suriye tarafı, İsrail’in kamuoyuna başka mesajlar verdiğini, ancak perde arkasında el-Şara yönetimiyle doğrudan temasta olduğunu belirtiyor. Şam’a göre bu temaslar aylar önce başlamış ve artık “ileri aşamaya” gelmiş durumda.