Katolik dünyasında en azından son yüz yıldır papalık makamına gelenlerin çoğu, Rusya ve Sovyetler Birliği karşıtı bir çizgideydi. II. Dünya Savaşı yıllarında Nazi Almanya’sına yönelik ılımlı tavrıyla tanınan ve savaş Nazilerin aleyhine döndüğünde Nazilere fazla baskı yapılmaması için çabalayan Papa XII. Pius, bunun en somut örneklerinden biri. ABD ile Sovyetler Birliği arasında Soğuk Savaş başladıktan sonra da Vatikan, Moskova’ya karşı mücadelenin en önemli merkezlerinden biri olacaktı. Aynı şekilde 1970’lerin sonlarından tibaren, Katolik Polonya’nın Sovyet etki alanından çıkmasında (dolayısıyla Avrupa’da Moskova’nın nüfuzunun kırılmasında) önemli rol oynayan -ve kendisi de Polonyalı olan- II. Jean Paul de Vatikan’da Moskova karşıtı çizginin en önemli isimlerindendi.
Papa Françesko ise bu çizgiden tamamen farklı olarak Moskova ile ılımlı ilişkiler içindeydi. Bunda Sovyet sonrası Rusya’nın yönetiminin (özellikle Putin döneminde) dini ve siyasi açıdan muhafazakârlığı benimsemiş olmasının da önemi büyüktü (Günümüz Rusya’sı, Sovyet mirasını sahiplenmiş olsa da ve Putin, “Sovyetler Birliği’nin yıkılması, yirminci yüzyılın en büyük felaketiydi” demiş olsa da Putin yönetimi sosyalist düşünceye alabildiğine uzak durumda. Hatta, Sovyet Devrimi’ne karşı çıkan muhafazakâr çarlık Rusya’sı komutan ve düşünürlerinin itibarı, bizzat Putin tarafından iade edilmişti). Katolik dünyasının lideri, günümüz Avrupa’sında kendisi için en büyük tehdidin, gelenekselciliğe karşı çıkan neoliberal, küreselleşmeci değerlerden geldiğini düşünüyor. Rusya yönetimi bu konuda Vatikan’la son on beş yılda büyük bir anlayış birliğine varmıştı. Ayrıca Putin’in hem iç politikada hem de dış politikada yoğun şekilde işbirliği yaptığı Rus Ortodoks Kilisesi, Françesko döneminde Vatikan’la yoğun ilişkiye girmiş, Katoliklerin Doğu Avrupa’da Ortodokslar arasında misyonerlik yapması gibi konular ikinci plana atılarak yakınlaşma sürecine geçilmişti. Bunun sonucunda Vatikan, Rusya ile Batılı ülkelerin ilişkilerinin epey zedelendiği ve Rusya’ya (Kırım’ı işgal etmesinden ötürü) yaptırımların başladığı 2014’ten sonra, Rusya’nın Batı dünyasında karşılaştığı izolasyonu kırmasında ve Rus yönetiminin Batı’daki muhafazakâr çevrelerle ilişkilerinin kurulmasında önemli rol oynadı.
Moskova’yla Françesko arasındaki yakınlaşma, Ukrayna savaşında da kendisini gösterdi. Papa Françesko, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini eleştirse de ABD’de Demokratların ve İngiltere yönetiminin Rusya karşıtı tavrından farklı olarak bu savaşın bir an önce bitmesini savundu ve pek çok kez arabuluculuk önerisi getirdi. Ayrıca Putin’i eleştirse de Rusya’yı ve Rus kültürünü övdü. Böyle olunca da Ukrayna’nn mevcut yönetiminin ve Batı’da Rus karşıtı çizgiyi savunan küreselleşmeci-liberal çevrelerin tepkisini çekti. Hatta Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başdanışmanı Mihaylo Podolyak, Papa Françesko’nun Kremlin’in propaganda aracı olduğunu söyledi.
Papanın Rusya konusundaki tutumu, Trump yönetiminin tavrıyla büyük ölçüde örtüşüyordu (onun ölümünün ardından en üzüntülü mesaj yayımlayanlardan birinin de Trump yönetimi ile Kremlin arasında denge kurmaya çalışan Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic olması tesadüf değil). Fakat şimdi, seçilecek yeni papanın Françesko gibi denge yanlısı mı yoksa Rusya’ya karşı mücadeleyi savunan biri mi olacağı (yani İngiliz çizgisini mi savunacağı) tartışılıyor. Hem Ukrayna savaşı hem de Avrupa’daki dengeler açısından yeni papanın kim olacağı önemli olacak.
denizberktay@yahoo.com
kaydırmaya devam ederek gündemden son dakika ve magazin haberlerine havadiskolik.com üzerinden anında erişebilirsiniz ve bizi twitter hesabımızdan takip etmeyi unutmayın ! https://x.com/havadiskolik
News
