Danıştay’da Maarif Modeli’ne şerh: Laik ve bilimsel eğitimden uzaklaşılıyor

Laiklik Meclisi’nin “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” adlı öğretim izlencesine (müfredat) yönelik “yürütmenin durdurulması” talebi Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nca (İDDK) 10’a 3 oyçokluğu ile reddedildi. Karara karşıoy kullanan 3 üye; model kapsamında Türkçe “eğitim” yerine Arapça “maarif” kelimesinin yeğlenmesiyle eğitimin milli olması anlayışının terk edildiğini ve dini referansa neden olduğunu belirtti. Laiklik Meclisi avukatı Doğan Erkan; “Geçecek bu günler, laik eğitim, laik hukuk kazanacak” dedi.

Laiklik Meclisi, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından “sözde manevi ve milli değerlere” uygun olarak hazırlanan gerici “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” adlı öğretim izlencesine (müfredat) yönelik “yürütmenin durdurulması” ve “iptal” istemiyle Danıştay nezdine dava açmıştı. Danıştay 8’inci Dairesi, 22 Ocak’ta verdiği kararda “yürütmenin durdurulması” istemini üyelerin 4’e 1 oyçokluğuyla reddetmiş, davanın iptal istemiyle esastan devamına karar vermişti.

BİR ÜST KURUL DA REDDETTİ

Laiklik Meclisi tarafından “yürütmenin durdurulması talebinin reddine” kararı Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na (İDDK) taşınarak, yürütmenin durdurulması istendi. İDDK; 29 Mayıs’ta itirazı karara bağladı 10’a 3 oy çokluğuyla “yürütmenin durdurulması” istemini reddetti.

YASAYA UYGUN OLMAYAN HEDEF!

Çoğunluğun ret kararına karşıoy kullanan 3 üye ise ortak karşıoy gerekçelerinde adeta ulusal, laik ve bilimsel eğitim dersi verdi. 3 üyenin ortak gerekçesinde; öğretim izlencesinin ortak metninde belirtilen “Eylemlerden değerlere, değerlerden erdemli insana, erdemli insandan ise nihai hedef olan huzurlu aile ve toplum ile yaşanabilir çevre ve huzurlu insana ulaşmak” hedefiyle; “Milli Eğitim Temel Kanunu”nda yer almayan bir hedefin oluşturulduğunu ve böyle bir hedefin ancak yasayla düzenlenmesinin olanaklı olduğundan hukuka aykırı olduğunu belirtti.

‘MAARİF’ KELİMESİNİN KULLANIMINA İTİRAZ EDİLDİ

3 üye; öğretim izlencesinde Arapça “maarif” kelimesinin kullanılmasının da yasalara uygun olmadığını belirtti. Üyeler; “eğitim” yerine özellikle “maarif” kelimesinin yeğlenerek, eğitimin milli olması anlayışının terk edildiğini vurguladı.

‘İDEOLOJİK İMGELER TERCİH EDİLMİŞ’

“Maarif” kelimesinin tarihsel süreç içerisinde kullanımına da değinen üyeler; “Tarihsel süreç içerisinde taşıdığı anlam ile bu kavramın eğitim süreçlerinde dini referansların kullanılabileceğine dair bir izlenime neden olduğu, yine model ifade edilirken ‘mefkûre’ gibi Arapça kökenli bir sözcüğe yer verilerek eğitimde ideolojik imgelerin tercih edildiği anlaşılmaktadır” ifadelerini kullandı.

BİLİMSELLİKTEN UZAK KAVRAM KULLANIMI

Öğretim izlencesinin ortak metninde; model kapsamında kullanılan kavramlar için “madde-mana”, “akıl-duygu”, “nefis-vicdan”, “insan-toplum” ve “zaman-mekân” dengesinin kurulduğu ve “aklıselim, kalbiselim ve zevkiselim nesiller yetiştirmek” hedefini taşıdıkları belirtilmişti. Üyeler bu durumun da eğitimde temel ilke olan bilimsellikten uzaklaşılacağı anlamına geldiğini bildirdi.

‘GÜVENCE VERMEYEN DAYATMACI BİR MODEL’

Öğretim izlencesinde “milli ve manevi” değerler öne çıkarılıp, evrensel değerlere yer verilmediğini vurgulayan üyeler; öğretim izlencesiyle eleştirel düşünme, demokratik eğitim ve fırsat eşitliği gibi konularda yeterli güvence içermediğini savundu. Üyeler, öğretim izlencesinde dayatmacı ve farklı görüşleri barındıran katılımcı bir anlayışın bulunmadığını da kaydetti.

YÜZEYSEL VE BULGULANDIRILMAYAN DEĞERLENDİRMELER

Karşıoy kullanan üyeler; hâlihazırda uygulamada olan öğretim izlencesinin yetersiz yönlerinin neler olduğu ve yapılan yüzde 35’lik sadeleşmenin gerekçelerinin açıklanmadığını da kayda geçti. Öğretim izlencesinin değişikliği hazırlık çalışmalarına katılan akademisyen ve öğretmenlerin kimler olduğunun da açıklanmamasını eleştiren üyeler; değişikliğe yönelik yapılan değerlendirmelerin yüzeysel olduğu ve bulgulandırılmadığını da belirtti.

‘MİLLİ EĞİTİM GENEL VE ÖZEL AMAÇLARINA AYKIRI’

Değişiklik gerekçesi olarak sunulan; “öğrenciye bilişsel yük olmanın dışında başka işe yaramayan” ifadesinin kullanılmasına da değinen üyeler; “Böyle bir nitelemenin bilimsel bir programda yeri yoktur. Olsa dahi konunun uzmanlarca açıkça gerekçelendirilmesi gerektiği açıktır. Oysa dosyada böyle bir uzman görüşü bulunmamaktadır” dedi. Bu gerekçelerle üyeler; öğretim izlencesiyle Türk Milli Eğitimi’nin temel ilkeleri ile genel ve özel amaçlarından uzaklaşıldığını, yürütmenin durdurulması kararının kabul edilmesi gerektiğini kaydetti.

‘DİĞERLERİNİ HÂKİM OLARAK GÖRMÜYORUZ’

Karşı oy gerekçesini gazetemiz Cumhuriyet’e değerlendiren Laiklik Meclisi avukatı Doğan Erkan; “En kötü koşullarda bile anayasayı, laik hukuku, laik eğitimi gözeten hâkimler olması bizlere umut oluyor. Gerekçelerini onlarca sayfada açıkladığımız dava ile bizim açımızdan maarif modelinin AKP’nin siyasal İslam ideolojisini eğitim alanında hayata geçirmekten başka bir işlevi yok. Yasal dayanağı olmadığı gibi, yasal ve anayasal ilkelerin de inkârı düzeyinde bir model. Bunu görebilen gerçek hâkimleri kutlarız. Diğerlerini zaten hâkim olarak görmüyoruz, onlar iktidara biat etmiş durumdalar. Geçecek bu günler, laik eğitim, laik hukuk kazanacak. Laiklik Meclisi kazanacak” dedi.