Bulgaristan’da protestoların perde arkası… Hükümet neden istifa etti?

Bulgaristan genelinde on binlerce kişi, geniş çaplı yolsuzluk iddiaları nedeniyle iktidardaki merkez sağ hükümetinin istifasını talep etmek üzere dün gösteri düzenledi. Bu gösterinin üzerinden bir gün geçmişken, Başbakan Rosen Zhelyazkov‘un istifa ettiği bildirildi.

Zhelyazkov, perşembe günü Ulusal Meclis’teki olağanüstü oturumda kabinesinin istifasını açıklarken, “Vatandaşların sesini duyuyoruz, taleplerine kulak vermeliyiz. Genç yaşlı herkes istifa çağrısında bulundu. Bu sivil duruş teşvik edilmeli,” dedi.

“Ancak şimdi önümüzde başka bir zorluk var: Protestoların, bu noktadan sonra hükümetin nasıl bir profile sahip olması gerektiğini de göstermesi gerekiyor,” diye ekledi.

100 BİNİ AŞKIN KİŞİ SOKAKLARDAYDI

Euronews’te yer alan habere göre, Çarşamba akşamı başkent Sofya’da parlamento, hükümet ve cumhurbaşkanlığı binalarının bulunduğu merkezi meydanda büyük bir kalabalık toplandı. Göstericiler lazerlerle parlamento binasına “İstifa”, “Mafya Dışarı” ve “Adil Seçimler İçin” yazılarını yansıttı.

Medyanın drone görüntülerine dayanan tahminlerine göre, göstericilerin sayısı 100 bini aştı, bazı kaynaklar ise Sofya’da 150 bine yakın kişinin toplandığını bildirdi.

Sofya’daki üniversite öğrencileri de protestolara katıldı. Organizatörler, katılımın geçen hafta 50 binden fazla kişiyi bir araya getiren gösterileri de geride bıraktığını açıkladı.

Ülke genelinde 25’ten fazla büyük şehirde de protestolar düzenlendi. Bu. şehirler arasında Filibe (Plovdiv), Varna, Veliko Tarnovo ve Razgrad da vardı.

Filibe’de birkaç bin kişi Saedinenie Meydanı’nda toplanarak büyük Bulgar bayrakları salladı ve hükümet karşıtı pankartlar taşıdı.

Burgas’ta da belediye binası önünde toplanan yaklaşık 10 bin kişi taleplerini skeçler ve videolarla dev ekrana yansıtarak sundular.

Yurt dışındaki Bulgarlar da çarşamba günü Brüksel, Londra, Berlin, Viyana, Zürih ve New York’ta dayanışma gösterileri düzenledi.

Talepler arasında hükümetin istifası ile daha iyi yaşam ve çalışma koşulları yer alıyor.

Gösteriler, hükümetin 2026 bütçe teklifinin geçen hafta yol açtığı huzursuzluğun ardından geldi. Söz konusu teklif, daha yüksek vergiler, artan sosyal güvenlik primleri ve harcama artışları içeriyordu.

Hükümet, yoğun tepkilerin ardından tartışmalı bütçe tasarısını geri çekti.

Göstericilerin talepleri arasında hükümetin istifası ile daha iyi yaşam ve çalışma koşulları yer alıyor. Tepkiler, hükümetin geçen hafta geri çekmek zorunda kaldığı, vergiler ve sosyal güvenlik primlerini artıran 2026 bütçe tasarısıyla tırmanmıştı.

OLİGARKA ÖFKE BÜYÜYOR

Protestoların merkezinde, hükümeti dışarıdan destekleyen Haklar ve Özgürlükler Hareketi (DPS) milletvekili ve oligark Delyan Peevski bulunuyor.

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), 2018’de Peevski’nin “medya, siyaset ve oligarklar arasındaki yolsuzluk ve işbirliğinin vücut bulmuş hâli” olduğunu ifade etmişti.

ABD Hazine Bakanlığı, Peevski’yi 2021’de Küresel Magnitsky Yasası kapsamında yolsuzluk nedeniyle yaptırım listesine almış, “etki ticareti ve rüşvetle kendini denetimden koruduğunu ve Bulgar toplumundaki kilit kurumlar üzerinde kontrol kurduğunu” açıklamıştı. İngiltere de 2023’te Peevski’ye yaptırım uygulamıştı.

Muhalifler, Peevski’nin hükümet politikasını oligark çıkarlarına göre şekillendirdiğini savunuyor.

Eleştirmenlere göre Peevski, kabineyi oligark çıkarları doğrultusunda şekillendiriyor. DPS koalisyonda yer almasa da parlamentodaki desteği hükümet için kritik ve bu durum Peevski’ye “tüm karar alma süreçlerini kontrol etme” imkânı verdiği iddiasını güçlendiriyor.

GERB lideri Borisov, 2009’dan bu yana üç kez başbakanlık yaptı; 2013’te enerji maliyetleri ve yolsuzluk nedeniyle patlayan protestoların ardından istifa etti, 2020–2021’deki yolsuzluk karşıtı gösteriler sırasında hükümeti yeniden düştü.

DPS resmî olarak koalisyonda yer almasa da parlamentodaki oyları hükümetin ayakta kalması için kritik öneme sahip. Peevski’nin istifasını isteyenler, bunun kendisine ülkedeki tüm karar alma süreçlerini fiilen kontrol etme imkânı verdiğini savunuyor.