AYM, İranlı sığınmacının sınır dışı kararını anayasa ihlali saydı: Sınır dışı kararlarda ‘usul güvenceleri’ sağlanmalı

Anayasa Mahkemesi (AYM), 2021’deki İran İslam Cumhuriyeti yurttaşı N.S.’nin sınır dışı edildiği için “yaşam hakkı ile kötü muamele yasağının” ihlali iddiasındaki başvurusunu Aralık 2024’te karara bağladı ve dün Resmi Gazete’den yayımladı.

İRAN’DA İŞKENCE GÖRÜNCE TÜRKİYE’YE KAÇTI

Fars/İranlı başvurucu N.S.; Kasım 2020’de İstanbul Havalimanı’ndan İtalya’ya giden uçağa binmek için Almanya Federal Cumhuriyeti pasaportunu ibraz etti. İbraz ettiği pasaportun kendisine ait olmadığı, sırf fotoğraftaki kişiyle benzerliğinden faydalanarak seyahat etmek istediği anlaşılıp, gözaltına alındı. Ülkesinde avukat ve hak savunucusu olan N.S.’nin polise verdiği ifadede; ceza infaz kurumuna atılmasını protesto ettiği için 3 ay hapse girdiğini, bu süreçte işkence gördüğünü, bu olay nedeniyle çıktığı mahkemede 24 yıl hapis cezasına çarptırıldığını ve yasal olmayan yollardan Türkiye’ye girdiğini belirtti.

KARARA İTİRAZ ETTİ

N.S. pasaport olayından kaynaklı adli işlemleri tamamlanmasının ardından İstanbul İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne gönderildi ve İstanbul Valiliği’nce “yasadışı giriş, başkasına ait belge kullanma ve illegal çıkışa teşebbüs”ten sınır dışı edilmesine karar verdi. Bu karara ilişkin başvurucu İstanbul 1. İdare Mahkemesi’nde dava açtı. Mahkemeye İslam Cumhuriyeti Devleti’nde hakkında açılan davanın belgelerini sundu. Mahkemeye, İran’da rejim karşıtı çeşitli gösterilere katıldığını, hakkında davanın sürdüğünü ve suçlamalarının cezasının idam olduğunu belirtti. Ayrıca N.S., tutulduğu geri gönderme merkezinde uluslararası koruma başvurusunda bulunduğunu ve kendisine kimlik verildiğini belirtti. Ancak yerel mahkeme davayı reddetti; bunun üzerine N.S. AYM’ye başvurdu.

SINIR DIŞI GÜVENCESİ ETKİLİ SUNULMADI!

AYM başvuruyu inceledi. Yüksek Mahkeme incelemesinde; başvurucunun ülkesinde kötü muamele gördüğünü ve dönerse idam edileceğini sorgu aşamasında istikrarlı bir şekilde söylediğini, yerel mahkemenin bunun tersi bir durumu etmediğini; ancak doğruluğunu araştırıp incelemeden davayı reddettiğini vurguladı. Bu nedenle yerel mahkemenin başvurucuya sınır dışı edilmeye karşı koruyan usul güvencelerinin etkili bir şekilde sağlanmadığı belirtildi. Yüksek Mahkeme; bu gerekçeyle N.S.’ye ilişkin anayasanın 17. maddesinde güvence altına alınan “yaşam hakkı ile kötü muamele yasağının” ihlal edildiğine ve sınır dışı edilmesine yönelik yargılama sonuçlanıncaya kadar sınır dışı edilmemesine karar verdi.