Dışişleri Bakanlığı, Astana formatındaki Suriye bahisli yüksek seviyeli toplantıların akabinde ortak bildiri yayımlandığını açıkladı.
Astana görüşmelerinin garantör ülkeleri Türkiye, Rusya ve İran, Suriye’de hudut ötesi ataklar ve sızmalar dahil olmak üzere, komşu ülkelerin ulusal güvenliğini de tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı iş birliğini devam ettirme kararı aldı. Kazakistan’ın başşehri Parıltı Sultan’da yapılan Suriye bahisli 18. Astana görüşmelerinin sonuç bildirisi açıklandı.
‘İmtina edilmeyecek’
Görüşmelerin garantör ülkeleri Türkiye, Rusya ve İran’ın imzaladığı sonuç bildirisinde taraflar, Suriye’nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğüne yönelik güçlü taahhütlerine ve Astana sürecinin Suriye sıkıntısının barışçıl tahlilinde öncü rolüne vurgu yaptı. Yayınlanan bildiride, PKK/YPG terör örgütü ile uğraşta kararlılık ile sonların korunmasının, güvenlik güçlerine ve Suriyeli sivillere yönelik atakları engellemek için her türlü önlemi almaktan imtina edilmeyeceğinin güçlü halde vurgulandığı kaydedildi.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, Astana formatındaki Suriye bahisli yüksek seviyeli toplantıların 18’incisinin, 15-16 Haziran’da Nur-Sultan’da düzenlendiği anımsatıldı. Toplantıda alandaki durum ve terörizmle uğraş, siyasi süreçteki son gelişmeler ile insani yardım bahislerinin ele alındığı ortak bildirinin yayımlandığı belirtilerek, “Bu çerçevede taraflar, Suriye’nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğüne yönelik güçlü taahhütlerine ve Astana sürecinin Suriye sorununun barışçı tahlilinde öncü rolüne vurgu yapmıştır. Taraflar, hudut ötesi akınlar ve sızmalar dahil olmak üzere, komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı kararlılıklarını söz etmiştir. Taraflar, Suriye’de faaliyet gösteren terör örgütlerinin farklı isimler ve uzantıları ismi altında artan varlığı ve taarruzlarını kınamıştır. Suriye’nin kuzeyine ait tüm düzenlemelerin fiilen uygulanmasının kıymetine dikkat çekmiştir. Taraflar, terörle gayret mazeretiyle hayata geçirilmeye çalışılan gayrı legal, kelamda ‘öz yönetim’ teşebbüslerinin kabul edilemez olduğunu bir defa daha vurgulamıştır. Kuzey doğu Suriye’deki gayri legal ve kelamda ‘öz yönetim’ teşebbüsleri dahil olmak üzere terör oluşumlarını destekleyen ülkelerin hareketlerini kınamıştır” denildi.
Tarafların, Fırat Nehri’nin doğusundaki ayrılıkçı yapıların; buradaki mahallî halkın barışçıl şovlarının şiddetle bastırılması, zorla silah altına alma ve eğitim alanındaki ayrımcı faaliyetler dahil olmak üzere sivillere yönelik artan baskı ve hücumlardan duyulan derin tasalarını beyan ettiği belirtilerek, şunlar kaydedildi:
“Bu çerçevede, PKK/YPG terör örgütü ile gayrette kararlılığımız ile sonlarımızı korumak, halkımıza, güvenlik güçlerimize ve Suriyeli günahsız sivillere yönelik atakları engellemek için her türlü önlemi almaktan imtina etmeyeceğimiz güçlü formda vurgulanmıştır. Öte yandan taraflar, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararı uyarınca, Suriye ihtilafında siyasi tahlil sürecinin ilerletilmesine bağlılıklarını teyit etmiştir. Bu çerçevede, Anayasa Komitesi’nin müteakip cinsinin Suriyeli tarafların yapan yaklaşımıyla gerçekleştirilmesi konusunda davette bulunmuşlardır. Toplantı vesilesiyle, Astana Süreci çerçevesinde kurulmuş bulunan zorla alıkonan/kaçırılan şahısların özgür bırakılması, cenazelerin takası ve kayıp şahısların akıbetinin tespitine ait çalışma kümesi da bir ortaya gelmiştir. Görüşmede, çalışma kümesi tarafından 7’nci proje çerçevesinde, gözaltında tutulan kimi şahısların 13 Haziran’da karşılıklı olarak özgür bırakılmasından duyulan memnuniyet tabir edilmiş, çalışmaların ve iş birliğinin sürdürülmesi kararlaştırılmıştır.”
Bildiride, bunun yanı sıra Suriyeli mültecilerin geri dönüşünün kolaylaştırılması gerektiğinin altı çizilerek “Taraflar bu bağlamda, milletlerarası topluma, Suriyeli sığınmacı ve yerinden edilenlere yönelik gerekli dayanağı sağlama davetinde bulunmuşlar ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile başka memleketler arası uzman kuruluşlar dahil olmak üzere, ilgili tüm taraflarla teması sürdürmeye hazır olduklarını teyit etmişlerdir” sözleri kullanıldı.
Bir sonraki çeşit da Parıltı Sultan’da
Cenevre’de toplanan Suriye Anayasa Komitesi Yazım Kurulu’nun 8. tipinin hatırlatıldığı bildiride, “Taraflar, müteakip tıbbın 25-29 Temmuz tarihlerinde tertiplenmesinin duyurulmasından memnuniyet duyduklarını belirtmişlerdir.” denildi. Bildiride, bir sonraki Suriye bahisli Astana görüşmelerinin ise 2022 yılının ikinci yarısında yeniden Kazakistan’ın başşehri Işık Sultan’da yapılmasının kararlaştırıldığı belirtildi.
Astana öncesi atmosfer
Kazakistan’ın başşehri Işık Sultan’da gerçekleştirilen 18. Astana formatındaki toplantı, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik muhtemel operasyonunun gündemde olduğu bir periyotta gerçekleştirildi. Rusya ve İran, Türkiye’nin Suriye’ye operasyon düzenleme tarafındaki planına karşı çıktığı istikametinde açıklamaları Astana öncesinde lisana getirmişti.
Rusya: Mantıksız bir adım
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev dün toplantının birinci günü öncesinde yaptığı açıklamalarda, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik mümkün operasyonuna yönelik “Bunun durumu istikrarsızlaştırabilecek, tansiyonu tırmandırabilecek ve ülkede yeni bir düşmanlık dalgasına yol açabilecek mantıksız bir adım olacağına inanıyoruz” demişti.
İran’dan ihlal vurgusu
Öte yandan İran Dışişleri de mevzuya dair yaptığı açıklamalarda “ihlal” vurgusu yapmıştı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatibzade, mayıs ayı sonunda yaptığı açıklamada “Suriye’nin toprak bütünlüğünün ve ulusal egemenliğinin ihlali olacağı” demişti.
Suriye: Atak davulları çalıyorlar
Toplantıya katılan Suriye heyetinin lideri Ayman Sosan, Türkiye’nin “Suriye topraklarının kutsallığını ve egemenliğini ihlal etmeye devam ettiğini, akın davullarını çaldığını, Suriye topraklarını gaye aldığını ve uydurma mazeretlerle saf insanları öldürdüğünü” söyledi. Sosan, Türkiye’nin siyasetlerinin Astana çıktılarıyla çeliştiğini tabir ederek “Güvenli Bölge” projesini eleştirdi.