13 yıldır kapalı Anamur Müzesi ve Türkiye’de ‘belirsiz süreli’ kapanan müzeler sorunu

Anamur’daki müzenin hikâyesi, bölgenin arkeolojik hafızasıyla birlikte okunuyor. Anemurium (Anamorium) Antik Kenti’nde Amerikalı ve Kanadalı bilim insanlarının 1960’ta başlattığı kazılar, yörede ortaya çıkan tüm kültürel mirasın korunacağı bir müze ihtiyacını gündeme taşımıştı. Müze binasının temeli 1976’da Yalıevleri Mahallesi’nde tahsis edilen 2.630 m²’lik arsaya atıldı; inşaat 1990’da tamamlandı, teşhir-tanzim düzenlemeleri ise 1992’de sonuçlandırıldı.

Ancak binanın uzun yıllar sağlıklı biçimde kullanılamaması yüzünden Anemurium kazılarında bulunan eserler Alanya Müzesi’nde, ilçe çevresinden gelen diğer eserler Silifke Müzesi’nde korundu. 1984’te kadro tahsisi yapılan Anamur Müzesi, Atatürk Bulvarı üzerindeki kiralık bir dükkânda hizmet vermeye başladı; aynı dönemde Anamur ve çevresinde kültür varlıklarının tespiti sürdürülürken 1985-86 yıllarında Bozyazı Nagidos Nekropolü ile Mamure Kalesi içindeki Rig Manoi kalıntılarında kurtarma kazıları yürütüldü.

Bugün müzenin envanterinde Alanya ve Silifke’den geri getirilen Anamur kökenli eserlerin yanı sıra kapatılan Erdemli Müzesi’nden nakiller ve halkın teslim ettiği buluntularla birlikte 24.476 eser bulunuyor. Müze binasının üst katında idari bölümler, kütüphane, fotoğrafhane ve konferans salonu; alt katında ise kafeterya, arkeoloji-etnografya salonları, depolar ve laboratuvar yer alıyor. Arkeoloji salonunda Anemurium buluntularının dışında Kelenderis ve Nagidos mezar eserleri, MS 5. yüzyıla tarihlendirilen zemin mozaiği, MÖ 4-3. yüzyıllara ait ölü-adak eşyaları, pişmiş toprak kandiller, Roma dönemine ait tunç Athena heykeli ve kantar ağırlıkları sergileniyor. Etnografya bölümünde ise Bönce, Çigni, Düşük, Ala, Aynalı ve Boncuklu kilimler başta olmak üzere yöresel dokumalar ile giysi ve çeşitli silah örnekleri bulunuyor.

PEKİ 13 YILDIR NEDEN AÇILMIYOR?

Resmî kayıtlarda Anamur Müzesi’nin kapanma gerekçesi sadece “güçlendirme çalışmaları” olarak geçiyor; bitiş takvimi paylaşılmadığı için gecikmenin somut nedeni kamuoyuna açıklanmış değil. Yerel basında ve köşe yazılarında ise sürecin “geçici” denmesine rağmen yıllara yayılması, ihalelerin/proje revizyonlarının uzaması, bütçe ve öncelik sıralaması gibi idari-mali etkenlerin güçlendirme işlerini ağırlaştırdığı yönünde eleştiriler yer alıyor. (Bu noktalar resmî olarak teyit edilmiş gerekçeler değil; sahadan ve kamuoyu tartışmasından çıkarım niteliğinde.)

TÜRKİYE GENELİNDE TABLO BÜYÜYOR

Anamur’daki gecikme, ülke çapındaki daha geniş bir sorunun parçası. TÜİK verilerine göre Türkiye’de 2024 itibarıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı 217 müze bulunuyor. Bakanlığın “geçici süreyle kapalı müzeler” listesinde ise 2025 sonu itibarıyla çok sayıda müze ve birim “çalışmalar tamamlanıncaya kadar” ibaresiyle belirsiz süreli kapalı görünüyor.

Temmuz 2025’te Antalya Arkeoloji Müzesi’nin de yeni müze yapımı ve eser taşıma süreci nedeniyle kapanmasıyla, kapalı müze sayısının 35’e çıktığı; İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin bazı bölümlerinin 2011’den beri, Anamur Müzesi’nin 2012’den beri, Isparta Müzesi’nin de 2014’ten beri kapalı olduğu vurgulanıyor.

Uzmanlar ve kültür çevreleri, deprem güvenliği açısından güçlendirme ve restorasyonun elbette zorunlu olduğuna dikkat çekiyor; ancak bir kısmı on yılı aşan kapanma sürelerinin “geçici” tanımını aşındırdığı, eserlerin kamusal dolaşımdan çekildiği ve yerel kültür turizmi zincirinin kırıldığı görüşünde birleşiyor.

Anamur Müzesi için de beklenti aynı: Anemurium’dan Mamure’ye uzanan tarihi mirasın, yıllardır depolarda bekleyen 24 bini aşkın eserin yeniden izleyiciyle buluşacağı net bir takvim ve şeffaf bir süreç.