Yıllık izniniz yanmasın: Çoğu çalışan bu kuralı bilmiyor!

Anayasa ve İş Kanunu kapsamında güvence altına alınan yıllık ücretli izin hakkı, çalışanların en temel haklarından biridir. Ancak birçok yurttaş bu hakkın kullanılmaması durumunda ne olacağı konusunda yeterince bilgi sahibi değil. Belirli koşullar altında yıllık izin karşılığı ücret alınabiliyor.

İŞTEN AYRILMADAN İZİN ÜCRETİ TALEP EDİLEMİYOR

Yıllık izin dinlenme amacıyla verilen bir haktır ve bu sürenin ücret karşılığı, iş sözleşmesi devam ederken talep edilemiyor. Ancak iş sözleşmesi feshedildiğinde, kullanılmayan izin günleri için ücret ödenmesi yasal zorunluluk haline geliyor. Bu durum, hem işten çıkarılma hem de istifa için geçerli.

İŞVEREN İZNİN KULLANILDIĞINI BELGELEMEK ZORUNDA

Bazı işverenler, gerçekte izin kullandırmadıkları halde evrak üzerinde böyle bir durum yaratabiliyor. Ancak mevzuata göre, yıllık iznin gerçekten kullandırıldığını ispatlama yükümlülüğü işverene ait. İzin defteri, onaylı formlar ya da eşdeğer belgeler kullanılmak zorunda. İşçiye zorla imzalatılan evraklar ise geçerli kabul edilmiyor.

KULLANILMAYAN İZİN 5 YIL İÇİNDE TALEP EDİLMELİ

İşten ayrıldıktan sonra kullanılmayan izin ücretlerini talep etmek isteyen yurttaşların bu talebi en geç 5 yıl içinde yapmaları gerekiyor. Aksi halde zamanaşımı devreye giriyor ve ödeme hakkı ortadan kalkıyor. Bu süre dolmadan yasal yollara başvurulması şart.

ZORLA İZİN GÖSTERİLEN İŞÇİLER NE YAPABİLİR?

Fiilen çalışmasına rağmen evrak üzerinde izinli gösterilen işçiler, bunu ispatlamak için e-posta kayıtları, giriş-çıkış saatleri ya da tanık beyanlarını kullanabilir. Bu tür deliller mahkemeye sunulduğunda, hak kaybının önüne geçilebiliyor.

İZİN ÜCRETİ HANGİ KRİTERLERLE HESAPLANIR?

İşten ayrılan bir çalışanın kullanılmayan izin ücreti, son brüt maaşı esas alınarak hesaplanıyor. Bu tutardan sosyal güvenlik primi, işsizlik sigortası, gelir vergisi ve damga vergisi kesiliyor. Ödemenin asgari ücretin 7,5 katını aşması halinde, sadece aşan kısım gelir vergisine tabi tutuluyor.

YILLIK İZİN SÜRELERİ VE KURALLAR NELER?

Yıllık izin süresi, çalışanın işyerindeki kıdemine göre belirleniyor:

• 1 ila 5 yıl arasında çalışanlara en az 14 gün,
• 5 ila 15 yıl arasında çalışanlara en az 20 gün,
• 15 yıl ve üzeri çalışanlara en az 26 gün izin verilmesi gerekiyor.

Ayrıca 18 yaş altı ve 50 yaş üstü işçiler için de en az 20 gün izin zorunluluğu bulunuyor. İzinler kural olarak bölünemiyor. Ancak işçi ile işverenin anlaşması durumunda, en az 10 gün kesintisiz olmak şartıyla kalan günler bölünebiliyor. Ücretsiz izinler ise yıllık izinden sayılmıyor.