TCMB Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Temmuz Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, aylık fiyat artışları önceki aya kıyasla belirgin bir güçlenme gösterdi. Bu gelişimde, maktu vergi güncellemeleri ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışlarının etkisi oldukça belirgin bir şekilde hissedildi. Yıllık enflasyon oranı, yüksek bazın etkisiyle tüm ana gruplarda düşüş gösterdi. Özellikle enerji grubunda, mesken elektrik tarifelerinde yapılan artışlar, akaryakıt ve tüp gazdaki otomatik vergi düzenlemeleri ile birlikte temmuz ayında belirgin bir yüksek fiyat artışı oluşturdu.

Gıda grubunda ise, aylık enflasyon yataya yakın bir seyir izlerken, mevsimsel ortalamaların üzerinde artış gösteren taze meyve ve sebze fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçti. Hizmet grubunda, aylık fiyat artışları güçlü bir seyrini korudu ve alt gruplar genelinde fiyat artışlarının yükseldiği gözlemlendi. Diğer taraftan, temel mal enflasyonu düşük seyir izlemeye devam etti. Kur ve iç talep gelişmelerini takiben dayanıklı mal fiyatları ılımlı bir yükseliş gösterirken, mobilya fiyatlarındaki gerileme dikkat çekti.

Aylık üretici enflasyonu, enerji grubu kaynaklı olarak artış gösterirken, yıllık üretici enflasyonu yüksek baz etkisiyle önemli ölçüde geriledi. Bu koşullar altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C göstergelerinin aylık artış oranları önceki aya kıyasla sınırlı bir şekilde yükseldi ve ikinci çeyrek ortalamasının altında kalarak çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları geriledi. B endeksinin yıllık değişim oranı 10,09 puan azalarak yüzde 60,31 seviyesine, C endeksinin yıllık değişim oranı ise 11,18 puan düşüşle yüzde 60,23 seviyesine ulaştı.

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde; temel mal, hizmet, gıda, alkol-tütün-altın ve enerji gruplarının katkıları bir önceki aya kıyasla sırasıyla 3,65, 2,88, 2,75, 0,35 ve 0,19 puan azalma gösterdi. Mevsimsellikten arındırılmış verilerde, TÜFE ile B ve C göstergelerinin aylık artışları bir önceki aya kıyasla yükselirken, fiyat artışları B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada düşüş gösterdi, diğer gruplarda ise yükseliş kaydedildi.

KİRADA YILLIK ENFLASYON YÜZDE 122 OLDU

Hizmetlerdeki aylık fiyat artışındaki yüksek seyrin sürdüğü gözlemleniyor. Temel mal enflasyonu düşük seyretmeye devam ederken, hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 4,39 oranında artış gösterdi. Bu grubun yıllık enflasyonu ise 9,64 puan gerileyerek yüzde 85,63 seviyesine indi. Yıllık enflasyon haberleşme hizmetlerinde yükselirken, diğer alt gruplarda gerileme kaydedildi. Aylık enflasyon kira, haberleşme ve ulaştırma gibi alt gruplar genelinde güçlendi. Kira alt grubunda aylık artış oranı, sözleşme yenileme oranlarının temmuz ayında artmasının etkisiyle yüzde 7,04’e yükseldi ve yıllık enflasyon yüzde 122,33 olarak gerçekleşti.

Haberleşme hizmetleri fiyatları, telefon ve internet hizmetleri kaynaklı olarak yüzde 5,46 arttı. Ulaştırma hizmetlerindeki fiyat artışları, akaryakıt fiyatlarındaki yükselişin ardından şehir içi ve kara yoluyla şehirlerarası yolcu taşıma ücretlerini etkileyerek yukarı yönlü bir seyir izledi. Lokanta-otel alt grubunda aylık enflasyon (yüzde 3,33) bir önceki aya kıyasla sınırlı bir artış gösterdi. Bu gelişmede yemek hizmetleri öne çıkarken, otel fiyatlarında da bir yükseliş gözlemlendi.

Diğer hizmetler alt grubunda, sigorta ve sağlık hizmetleri görece yüksek fiyat artışları ile dikkati çekerken, paket turlarda bir miktar fiyat düşüşü yaşandı. Temmuz ayında, temel mal grubunun yıllık enflasyonu 12,37 puanlık bir düşüş ile yüzde 38,25’e geriledi. Yıllık enflasyon, dayanıklı mallarda (altın hariç) daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda düştü. Ayrıca mevsimsellikten arındırılmış veriler, temel mal enflasyonunda ılımlı seyrin sürdüğüne işaret ediyor.

ELEKTRİKTE ARTIŞ YÜZDE 38

Enerji fiyatları temmuz ayında yüzde 10 artarken, grup yıllık enflasyonu 4,47 puan düşerek yüzde 80,11 olarak gerçekleşti. Meskenlerde elektrik fiyat artış oranı yüzde 38 oldu. TL cinsinden uluslararası enerji fiyatlarındaki gelişmeler, yanında ÖTV ayarlaması sonrası akaryakıt ve tüp gaz fiyatları, aylık bazda sırasıyla yüzde 10,09 ve 9,10 artış kaydetti. Şebeke suyu fiyatları ise aylık bazda yüzde 3,49 arttı.

Gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları temmuz ayında yüzde 1,83 artış gösterdi ve yıllık enflasyon 9,17 puan düşerek yüzde 58,91 seviyesine ulaştı. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 13,15 puan, işlenmiş gıdada ise 5,54 puan gerileyerek sırasıyla yüzde 57,35 ve 60,35 seviyelerine ulaştı. Taze meyve ve sebze fiyatları sıcak hava koşullarının etkisiyle mevsimsel ortalamaların üzerinde artış göstererek daha olumlu bir görünümü sınırladı. Diğer işlenmemiş gıda grubunda, kümes hayvanları eti fiyatlarındaki gerileme devam ederken, kırmızı et fiyatları nispeten yatay bir seyir izledi.

Böylece, mevsimsel olarak temmuz aylarında gerileme eğilimi sergileyen işlenmemiş gıda fiyatları, bu görünümün aksine cari ayda yüzde 1,07 artış gösterdi. İşlenmiş gıdada aylık enflasyon yüzde 2,55 ile önceki aya kıyasla sınırlı bir yavaşlama kaydetti ve bu grupta ekmek-tahıllar kalemi yüzde 3,54 fiyat artışı ile öne çıktı.

TÜTÜNE AĞUSTOS AYINDA BİR VERGİ ARTIŞI DAHA

Alkollü içecekler ve tütün fiyatları temmuz ayında yüzde 5,84 yükseldi ve yıllık enflasyon 8,05 puan gerileyerek yüzde 59,88 seviyesine indi. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) artışı kaynaklı maktu vergilerin otomatik olarak güncellenmesi, fiyatları yukarı çeken en önemli unsur oldu. Rapora göre, temmuz ayında tütün ürünlerinde fiyatların vergi artışının gerektirdiğinden daha sınırlı bir şekilde yükseltilmesi sonucunda artışın bir kısmı ağustos ayına sarktı. Alkollü içecek fiyatları ise vergi düzenlemesinin ima ettiğinden daha yüksek bir artış gösterdi.

Yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 1,94 artarken, yıllık enflasyon yüksek baz nedeniyle 8,72 puan düşerek yüzde 41,37 oldu. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji fiyatları yüzde 6,28 aylık artış ile öne çıkarken, dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları başta olmak üzere diğer gruplarda fiyat artışlarının daha ılımlı seyrettiği gözlemlendi. Sektör bazında incelendiğinde, fiyat artışları genel olarak yayılırken, gaz, rafine petrol ürünleri, su ve suyun arıtılması ile damıtılması, içecekler ile bilgisayar-elektronik ve optik ürünlerin imalatı sektörleri dikkat çekti.