Meyve Sebze Fiyatlarında Yangın Var
Yaz mevsiminin ortalarında, meyve ve sebze fiyatlarındaki artış dikkat çekici bir şekilde yükselmeye devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) temmuz ayı enflasyon verilerine göre, fiyat artışlarının en fazla görüldüğü alan sebze ve meyve oldu. Geçen yıl 20 TL’ye satılan biberin kilosu bu yıl en düşük 60 TL’ye yükseldi. Domatesin kilosu ise 20 TL’den başlayarak 60 TL’yi buluyor. Salatalık, geçen yıl 20 TL iken bu yıl 30 TL, fasulye 70 TL, pırasa ise 50 TL’den satılmakta. Limon fiyatı ise geçen yıl bu dönemlerde 25 TL iken, bu yıl yüzde 60 artışla 40 TL’ye çıktı.
Yurttaş Çaresiz
Yüksek üretim maliyetleri, çiftçilerin topraklarını terk etmesine neden olurken, tüketiciler de artan fiyatlar karşısında geçim mücadelesi vermekte. Fiyat artışlarının çarşı ve pazarda nasıl karşılandığını görmek için İstanbul Üsküdar’daki bir semt pazarını dolaşıyoruz. 51 yaşındaki emekli Zeynep Hanım, “Eşim ve ben emekliyiz. Toplamda 25 bin lira alıyoruz. Pazara yemeklik bir şeyler alayım diye geldim ama bak, pazar arabam boş. Eşim çalışmazsa nasıl geçinelim?” diyerek durumu özetliyor.
Pazarcı Esnafı da Şikayetçi
Yurttaş kadar pazarcı esnafı da durumu içler acısı buluyor. Pazarcı Engin Bey, maliyetlerdeki artışları hatırlatarak, “Sebze ve meyve Türkiye’de bol ama maliyetler sürekli artıyor. Tarladan taşı getirsem maliyeti 17 lira. İşçi maliyetleri yüksek, mazot fiyatı da aldı başını gidiyor. Ben nasıl geçen seneki fiyata satayım?” ifadelerini kullanıyor.
Borsa Gibi Fiyatlar
Maliyetlerden yakınan bir diğer pazarcı, İsmet Bey, “Ben toptancıyım. Tarladan direkt mısırı getiriyorum. 6 taneyi 50 TL’ye satıyordum, bu yıl 7 taneyi 100 TL’ye satıyorum. Maliyet çok arttı. Geçen sene 500 TL’ye işçi götürüyorduk tarlaya, bu sene 1500 TL’ye işçi bulamıyorum.” diyerek sıkıntısını dile getiriyor. Sorunun ana nedenlerinden birini ise esnaf Faruk Bey şöyle açıklıyor: “Ürünlerde bir anda bolluk oluyor, bir anda kıtlık. Borsa gibiyiz. Örneğin geçen hafta kıvırcığın sandığı 40 TL’ydi, bu hafta 170 TL. Alım gücü düştü, emekliler bize kızıyor, ‘Alamıyoruz’ diyor. Sorumlusu ben miyim?”
Maliyete Göre Fiyatlar Ucuz
Türkiye Sebzeciler Meyveciler ve Seyyar Pazarcılar Federasyonu Başkanı Ali Karaca, maliyetleri dikkate alındığında fiyatların aslında ucuz olduğunu savunuyor. Karaca, “Tarladaki ürünün fiyatından bahsediliyor ama maliyetlere hiç bakılmıyor. İşçi yevmiyeleri arttı. Örneğin bir kadın işçi akşama kadar 60-70 kilo fasulye topluyor. Tarlada fasulyenin kilosu 20-25 lira. İşçinin maliyeti, mazot fiyatı, nakliye fiyatı, belediyeye verilen bedel, Ticaret Bakanlığı’ndan mal bildirim bedeli, yevmiyeler, poşet parası da arttı. Kısacası maliyetlere bakarsanız fiyatlar ucuz kalıyor.” diyor. Fiyatların borsa gibi inip çıkmasının nedenini ise “Türkiye tarihinde ilk kez bu kadar sıcak bir dönem geçiriyor. Kuraklıktan dolayı ürünlerin çoğu yandı.” şeklinde yorumluyor.
Üretimde Planlama Şart
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan da, “Bu yıl fiyatlar çok artmadı. Patates ve soğan mesela hiç yükselmedi. Marketlerde bile 15 TL değil. Şunu sorgulamamız lazım. Patates soğan şu an nasıl bu kadar ucuz olur. Üretici bunun altından nasıl kalkacak? Seneye üretici patates soğan ekmeyecek, bu sefer de ürün olmadığı için fiyatlar yükselecek. Üreticilerden bu konuda sürekli şikâyet geliyor. Tarlada, bahçede maliyet fiyatına alamıyorlar. Dolayısıyla bazı ürünlerin bir kısmında üretim planlaması şart. Bizde ürün rastgele çıkıyor. Türkiye’nin ihtiyacı nedir? Nerelerde üretilirse doğru olur? Bunun planlaması yapılması lazım. Yoksa her yıl başka ürünü konuşuruz.” şeklinde ifade ediyor.
Üreten Kahramandır
Tarlada yaşanan olumsuzluklara üreticinin tepkisi de giderek artıyor. Önceki gün Bursa-İzmir Karayolu’nda “Hükümet istifa” sloganlarıyla düzenlenen eyleme katılan üreticilerden Bulut Kenar, ANKA’ya yaptığı açıklamada, “Üretici en az 20 TL’ye aldığı karpuzun tarlada 1 TL olduğunu söylüyor. Burak Kaya ise, satamadıkları ürünü hayvanlara döktüklerini belirterek, “Bu memleketin tarım bakanı var mı, çiftçiyi görmüyor mu, nerede oturuyor, bunların görevi ne?” sorularını yöneltiyor. Hilvan Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar da, “Çiftçi onurunu korumak için ekiyor. Bu şartlar altında eğer Türkiye’deki çiftçi hâlâ üretim yapabiliyorsa, Türkiye’deki çiftçilerin kahraman ilan edilmesi lazım.” diyor.
News
