İktidar, emekçi ve emeklilerin taleplerini yine görmezden gelirken iktisatçılar milletvekillerine ‘bütçeye hayır oyu verin’ çağrısı yaptı: Bu bütçe kimin?

TBMM Genel Kurulu’nda bugün bütçenin tümü üzerinde iktidar ve muhalefet son konuşmaları yapacak. Sonrasında da 2026 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Yasa Teklifi ile 2024 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Yasa Teklifi oylanacak. Bu yılki bütçe görüşmeleri sırasında da emekçi ve emeklilerin çeşitli talepleri oldu. Emekçi ve emekliler, ocak ayında mevzuat gereği yapılması gereken artışların yanı sıra seyyanen zam başta olmak üzere çeşitli taleplerde bulunmuşlardı. Bunların gerçekleşebilmesi için bütçeye ödenek eklenmesi gerekiyordu. Ancak bu talepler dikkate alınmadı.

İKTİSATÇILARDAN ÇAĞRI

İktisatçılar da Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) aracılığıyla milletvekillerine “bütçeye hayır oyu kullanın” çağrısı yaptı. KESK’ten yapılan paylaşımlarda, iktisatçı Prof. Dr. Mustafa Durmuş, bütçenin emekçi ve emekli karşıtı bir bütçe olduğunu belirterek, “Çünkü bu kesimlere dönük ödenekleri kısarken, bu kesimlerden aldığı vergileri artırmaktadır” dedi. Tarıma ayrılan payın ise yasada öngörülenin dahi altında olduğuna işaret eden Durmuş, şunları söyledi:

“Bu bütçe sermaye bütçesidir. Çünkü kaynakları sermaye için kullanmaktadır. Buna karşılık bu kesimden alacağı 768 milyar liralık kurumlar vergisinden vazgeçmektedir. Bu bütçe faiz bütçesidir. Çünkü faizciye 2.7 trilyon liranın üzerinde kaynak ayırmıştır. Ve ilk kez faiz ödemeleri eğitim için ayrılan ödeneklerin üzerine çıkmıştır.”

‘OTORİTERLEŞME BÜTÇESİ’

Prof. Dr. Durmuş, bu bütçenin “otoriterleşme” bütçesi olduğuna da dikkat çekti. “Çünkü bu işler için ayrılan kaynak, bütçedeki en büyük dördüncü kalemi oluşturmaktadır” diyen Durmuş, “Diğer yandan bu bütçenin insan hakları, kadının güçlendirilmesi, adaletin sağlanması, demokrasi ve barış açılarından karnesi zayıflarla doludur” değerlendirmesini yaptı. Durmuş, milletvekillerine de şu çağrıda bulundu:

“Bu bütçede engellilere ayrılan pay yüzde 1 civarındayken, kadının güçlendirilmesine ve çevre korumaya ayrılan pay sadece bindelerle ifade edilmektedir. Bütçe hakkını bizlerin adına kullanan milletvekilleri olarak, oylamada sizden bu bütçeye hayır demenizi bekliyoruz.”

‘ASLAN PAYI SERMAYENİN’

İktisatçı Prof. Dr. Aziz Konukman, bütçenin kimin bütçesi olduğu merak ediliyorsa bütçedeki büyüklüklerin dağılımının önemli bir gösterge olacağına dikkat ekti. Büyüklüklere bakıldığında, harcamaların büyük bölümünden sermaye kesiminin yararlandığına işaret eden Konukman, şunları söyledi:

“Yatırım harcamalarının tümü sermaye kesimine kaynak transferi olarak gidiyor. Cari harcamaların yüzde 40’ından sermaye kesimi yararlanıyor. Faiz zaten en büyük kalem sermaye kesiminin. Bu büyüklüklerde aslan payını sermaye alıyor. Bunun yükünü kim çekiyor derseniz, vergi yükünü emekçi kesimler çekiyor. Doğrudan vergilerde yükü çekiyor. Örneğin stopaja tabi gelir vergisinin 3’te 2’sini emekçiler ödüyor. Dolaylı vergilerin yüzde 70’e yakınını emekçiler ödüyor. En yüksek vergiyi ödemesine rağmen yararlandığı kamu hizmeti düşük oluyor. Yükü emekçiler çekmiş oluyor ama sefasını ise bu bütçenin sermaye sürüyor. Hem yükün altına girmiyorlar hem de harcamalarda kendileri lehine kaynak tahsis edilmiş oluyor.”

Prof. Dr. Konukman, bütçede vazgeçilen vergi tutarının 2026 için 3.6 trilyon lira olduğunu, bunun da önemli bir kısmımın sermayenin lehine gittiğine dikkat çekti.

‘BÜTÇEDE EMEĞİN ADI YOK’

Sermaye lehine yapılan bu düzenlemeden vazgeçilse bütçe açığının da düşeceğine işaret eden Konukman, şöyle devam etti:

“Bütçenin açık ya da fazla vermesi bütçede kimin lehine kaynak tahsisi yapıldığına bağlı. 2026 bütçesi bu büyüklüklerden anlaşılıyor ki sermaye lehine bir bütçe. Bu bütçede emeğin adı yok. Meclis’teki vekillere çağrı yapalım: Lütfen emeğin lehine bir kaynak tahsisi için çaba sarf edin. Eğer emeğin lehine kaynak transferi yapamıyorlarsa zaten bu, bütçe hakkının yerlerde süründüğü anlamına gelir. Çünkü halk adına parlamentodaki vekiller bütçe tercihlerinde bulunuyor.”

‘VATANDAŞ UNUTULMUŞTUR’

Kocaeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Çelik, 2026 Bütçesi’nin “vatandaşa cimri, sermayeye çömert bir bütçe” olduğuna dikkat çekti. Çelik, “Faizler halkın sırtına yıkılırken, sosyal haklara, sosyal güvenliğe, emeklilere, kamu çalışanlarına ayrılan kaynaklar kısılmıştır. Faize devasa kaynaklar ayrılırken vatandaş unutulmuştur. TBMM üyelerini halka yabancı bu bütçeye hayır oyu vermeye çağırıyorum” dedi.