Asgari ücret zammı gelmeden etiketler değişmeye başladı: ‘Ticaret ahlakı bozuldu’

Yeni yılda uygulanacak asgari ücret henüz netleşmeden, gıdadan giyime birçok üründe fiyat etiketlerinin değişmeye başladığı belirtiliyor. Alışveriş sırasında tüketicilere “yılbaşından önce fiyat artacak” uyarıları yapılırken, zamların gerekçesi olarak “asgari ücret zammı” gösteriliyor. Piyasalarda ise asgari ücret kesinleşmeden yapılan bu artışların, rakam açıklandıktan sonra yeniden gündeme geleceği ve böylece “1 asgari ücrete en az 2 zam yapıldığı” değerlendirmesinin konuşulduğu ifade ediliyor.

“TİCARET AHLAKI BOZULDU”

İstanbul Perakendeciler Federasyonu Yüksek İstişare Konseyi Üyesi Faruk Güzeldere, yaşanan tabloyu “fırsatçılık” olarak nitelendirdi. Güzeldere, piyasalardaki bozulmaya dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:

Pandemi ve sonrasında piyasa bozuldu. Ticaret ahlakı bozuldu. Bir işletmede, personel maliyetinin, ürün fiyatına etkisi yüzde 10 civarındadır. Bunun fiyata etkisi ise yüzde 3 ila yüzde 5 arasındadır. Daha fazla değil. Dolayısıyla ücret zammı kadar fiyat artırmak fırsatçılığa girer.

BAKANLIK DENETİMLERİ SIKILAŞTIRDI

Ticaret Bakanlığı da fahiş fiyat artışlarına karşı denetimleri artırdı. Zincir marketler ve büyük perakendecilerle yapılan toplantılarda, “işçilik maliyetinin fiyata etkisinin sınırlı olduğu” vurgulandı. Sahadaki ekiplerin fahiş fiyat uygulamalarını mercek altına aldığı, tespit edilen aykırılıklar için idari para cezalarının uygulanmaya devam ettiği belirtildi.

TZOB VE FAO VERİLERİ NE SÖYLÜYOR?

Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) kasım ayı verilerine göre, markette takip edilen 42 ürünün 18’inde zam, 24’ünde ise fiyat düşüşü tespit edildi. En fazla ucuzlamanın temel gıda ile meyve-sebze grubunda yaşandığı kaydedildi. Öte yandan Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) verileri, küresel gıda fiyatlarının artış eğilimini sürdürdüğünü ancak ekim ve kasım aylarında yatay bir seyre geçtiğini ortaya koydu.

“EN BÜYÜK GİDER KALEMİ KİRA”

Faruk Güzeldere, gıda perakendeciliğinde en büyük gider kalemlerinden birinin kira olduğuna dikkat çekerek, “Geçen yıl 200 bin lira olan bir market kirası için 1 milyon lira isteniyor” dedi. Güzeldere ayrıca, “İnsanlar altın fiyatındaki artışa göre zam yapmak istiyor” ifadelerini kullandı.

KONUT PİYASASINDA TEMKİNLİ BEKLEYİŞ

Konut piyasasında sonbahar aylarında görülen sınırlı dengelenme, yerini temkinli bir bekleyişe bıraktı. Satışa çıkarmayı planladıkları evleri ilandan çeken ev sahiplerinin, yeni yılda ücret artışları ve enflasyon beklentilerinin fiyatları yukarı taşıyacağı düşüncesiyle beklemeyi tercih ettiği belirtiliyor. Bu durum satılık konut arzını daraltırken, alıcı tarafında belirsizliği artırıyor.

Sektör temsilcilerinden alınan bilgilere göre, eylülde 800 bin seviyesini aşan satılık konut ilan sayısı, son haftalarda 500 bin seviyesine kadar geriledi. İstanbul’da ise satılık ilan sayısının 200 binden 140 bine düştüğü ifade ediliyor. Piyasa aktörleri, bu gerilemenin asgari ücret ve emekli maaşlarına yapılması beklenen zamların ardından konut fiyatlarının yeniden artırılacağı beklentisinden kaynaklandığını belirtiyor.

KİRALIK KONUTTA ARZ ARTIŞI

Satılık ilanlar azalırken, kiralık konut sayısında artış yaşanıyor. Ev sahiplerinin ilanlarını geçici olarak yayından kaldırarak yeni yılda daha yüksek fiyatlarla yeniden satışa sunmayı planladığı aktarılıyor. Kiralık ilan sayısının ise artış gösterdiği, bu durumun yüksek kira bedellerini tek başına karşılayamayan kişilerin aile evine dönmesinden kaynaklandığı ifade ediliyor.

“FİYATLAR ARTINCA PİŞMAN OLMAK İSTEMİYORLAR”

Emlakçı Hüseyin Demir, yıl sonuna yaklaşılırken satılık ilanların tek tek geri çekildiğini belirterek şunları söyledi:

Ev sahipleri yeni yıl zammını bekleyip fiyat artırmak istiyor. Çok sayıda ev sahibi bu nedenle ilanını kaldırdı. Fiyatlar artınca pişman olmamak için satışları erteliyorlar. İlanlarda pazarlık payı genelde 100-200 bin TL ile sınırlı. Ayrıca tapu masraflarını da fiyatın içine eklemek isteyen ev sahipleri var. Son dönemde ev sahibi-kiracı anlaşmazlıkları arttı. Kiracılı evler eskisi kadar kolay satılmıyor.

Demir, kiralık ilanlarındaki artışın da kiracıların yüksek kira bedellerini ödeyememesi nedeniyle evlerini tahliye etmelerinden kaynaklandığını ifade etti.

DAİRE FİYATLARI NASIL ŞEKİLLENİYOR?

Gayrimenkul Değerleme Uzmanı Dr. Ahmet Büyükduman’ın paylaştığı verilere göre, kiralık daire ilan sayısındaki artış kira fiyatlarında belirgin bir düşüş yaratmadı. Büyükduman’ın verileri, ilan sayısındaki yıllık artışın sınırlı kaldığını ortaya koyarken, Türkiye genelinde satılık daire ilanlarının ortanca değerinin yüksek seyrini koruduğunu gösterdi. İl ve ilçe bazında fiyat farklarının ise belirginliğini sürdürdüğü ifade edildi.

KONUT SATIŞLARINDA DÜŞÜŞ, FİYATLARDA REEL TOPARLANMA

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, konut satışları geçen yılın aynı dönemine göre geriledi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Konut Fiyat Endeksi verileri ise aylık ve yıllık bazda artışa işaret ederken, enflasyondan arındırılmış reel fiyatlarda uzun süredir devam eden kayıp sürecinin sona erdiğini ortaya koydu. Bu gelişmeyle birlikte konut fiyatlarının yeniden enflasyonun üzerine çıktığı belirtiliyor.