İlaçlara dirençli ölümcül mantar dünyaya yayılıyor

Araştırmacılar, yaygın bir mantarın ilaçlara dirençli bir varyantının dünya genelinde hızla yayıldığı uyarısında bulundu. Yeni bir incelemeye göre, mantar enfeksiyonları her yıl yaklaşık 6,5 milyon kişiyi etkiliyor ve antifungal tedaviye rağmen ölüm oranı yüzde 50’nin üzerinde seyrediyor.

“Candida auris”, özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ölümcül enfeksiyonlara yol açabilen istilacı bir maya türü olarak biliniyor. İlk kez 2009 yılında Japonya’da bir hastanın kulak kanalında tespit edilen mantar, kısa sürede birçok ülkeye yayıldı. Hindistan’da ise 2014 yılında büyük bir halk sağlığı tehdidi olarak tanımlandı.

Son incelemeye göre “Candida auris” bugün altı kıtada en az 61 ülkede görülüyor.

Araştırma, mantarın hızla yayılmasını sağlayan bazı özgün özellikleri ortaya koydu. “Candida auris”, maya benzeri formdan ipliksi bir yapıya geçerek daha hızlı çoğalabiliyor. Hücre duvarındaki proteinler sayesinde insan derisine adeta “yapışarak” kolonileşebiliyor.

Ayrıca hücre zarında bulunan “effluks pompaları” sayesinde antifungal ilaçları hücre dışına atabiliyor. Yüzeylerde kaygan biyofilm tabakaları oluşturarak ilaçların mantara ulaşmasını da zorlaştırıyor. Bu özellikler, ilaca direnç gelişimini hızlandırıyor.

Çalışmada, “Candida auris”in ciltte kolonileşmesinin ciddi bir tıbbi sorun olduğuna dikkat çekildi. Kolonize hastaların, hastane içinde ve hastaneler arasında bulaşı artırabileceği belirtildi. Enfeksiyonların yanlış tanı konulması nedeniyle tedavinin gecikebildiği vurgulandı.

Araştırmacılar, yeni ve geniş etkili antifungal ilaçların geliştirilmesi, tanı yöntemlerinin iyileştirilmesi ve aşı ya da bağışıklık temelli tedavilerin gündeme alınması gerektiğini kaydetti.

YENİ İLAÇLAR YOLDA

Çalışmada, özellikle kaynakları sınırlı ülkelerde farkındalığın artırılması ve daha güçlü izleme mekanizmalarının kurulması çağrısı yapıldı. Öte yandan, şu anda klinik denemeleri süren üç yeni ilacın yakın gelecekte bu mantar enfeksiyonunun tedavisinde kullanılabileceği ifade edildi.

Mayıs ayında yayınlanan başka bir araştırma ise küresel sıcaklık artışının, milyonlarca enfeksiyona ve her yıl 2,5 milyon ölüme yol açan mantarların yayılımını hızlandıracağını ortaya koydu.

“Aspergillus fumigatus” adlı bir mantar türünün, 2100 yılına kadar yayılım alanını yüzde 77 oranında genişletebileceği ve Avrupa, Asya ve Amerika’nın daha kuzey bölgelerine ulaşabileceği belirtildi.

Bu durumun yalnızca Avrupa’da 9 milyon kişiyi daha risk altına sokabileceği kaydedildi.

Çalışmanın başyazarı Dr. Norman van Rhijn, çevresel değişimlerin mantarların uyum sağlamasını ve yayılmasını hızlandırdığını belirterek, “Candida auris’in yükselen sıcaklıklarla ortaya çıktığını zaten gördük. Ancak diğer mantarların çevresel değişimlere nasıl tepki vereceğine dair bilgilerimiz sınırlıydı” dedi.

Van Rhijn, mantarların virüsler ve parazitlere kıyasla yeterince araştırılmadığını vurgulayarak, “Bu haritalar, mantar patojenlerinin gelecekte dünyanın büyük bölümünü etkileyeceğini gösteriyor. Farkındalık yaratmak ve etkili önlemler geliştirmek hayati önem taşıyor” ifadelerini kullandı.