TDK 2025’in kelimesini ‘dijital vicdan’ olarak duyurdu, dilbilimciler tepkili: Dil hatası yapıyor

Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından halkın katılımıyla belirlenen 2025 yılının kelimesi “dijital vicdan” oldu. TDK tarafından yapılan açıklamada, Ankara Üniversitesi İletişim Araştırmaları ve Uygulama Merkezi (İLAUM) işbirliğinde yürütülen “2025 Yılının Kelimesi/ Kavramı” çalışmasında değerlendirme kurulu ve halktan gelen önerilerin değerlendirilmesiyle belirlenen 5 kelime/kavram halkın oylamasına açıldı.

“dijital vicdan, vicdani körlük, çorak, eylemsiz merhamet ve tek tipleşme” kelimeleri oylandı. En çok oyu dijital vicdan aldı. TDK tarafından belirlenen kelimenin kökeninin Türkçe olmaması ve yeterli bir anlam taşımaması soru işareti yaratırken Cumhuriyet konuya ilişkin Türk Dil Derneği kurucularından, gazetemiz yazarı Sevgi Özel ve Prof. Dr. Mehmet Mahur Tulum’la konuştu.

‘İNANDIRICI DEĞİL’

Özel, “Türk Dil Kurumu bu tür şeyleri 40 yıldır yapıyor. Toplumu Türkçe düşündürmeye alıştırma gibi bir kaygısı yok. ‘Sayısal’ sözcüğünü beğenmiyorlar belli ki. ‘Sayısal vicdan’, tamlamasını da pek yakıştıramadılar. Ama başka bir dilden olanı yanına koymuşlar. Vicdan da Türkçe değil. Ama vicdan çok uzun zamandır kullandığımız bir sözcük” dedi.

Özel sözlerini şu şekilde sürdürdü:

“Öneriler sunmuşlar insanlara, 300 bin çok fazla oy almış. Bana pek inandırıcı gelmiyor. Dijital vicdan nedir? Anlaşılması son derece zor. Türk Dil Kurumu birlikte çalıştığı kurumlarla birlikte önerisini doğru sunmayarak doğru olmayan da bir sonuca ulaşmış. Çok mantıklı, akıl açıcı, vicdanı rahatlatıcı bir tamlama değil. Toplumu tamamen yanlış yönlendirme. Dilbilimsel açıdan baktığımızda dil mantığına uymayan, doğru olmayan bir yönlendirme. Dijital vicdan dediğiniz zaman hiçbir anlamı yok. Hiçbir şey çağrıştırmıyor. Benim vicdanımı kanattı bu tamlama.”

‘YAKIŞMIYOR’

Tulum da “Türk Dil Kurumu adına bu çok büyük bir noksan. ‘Dijital vicdan’ bir kelime değil, kelime grubudur. Bunu yılın kelimesi olarak ilan ettiler. Türk Dil Kurumu’na hiç yakışmıyor. Bu bir sıfat tamlamasıdır. Türk Dil Kurumu dil hatası yapıyor. Şeref, vicdan gibi kavramlar sayılabilir, ölçülebilir kavramlar değiller. Dolayısıyla dijital kelimesi vicdanı nitelediği zaman semantik açıdan mantıkça bağdaşma sorunu ortaya çıkıyor. Çünkü ‘vicdan’ soyut bir kavramdır. Hiçbir zaman bir araya gelemeyecek iki kelime bir araya getirilmiş” ifadelerini kullandı.