Asgari ücret zammı netleşti: Özel sektörde ücretler ne kadar artacak?

Asgari ücretin 2026 yılı için artırılmasının ardından, asgari ücretin üzerinde maaş alan özel sektör çalışanlarının maaş zamlarının nasıl şekilleneceği yeniden gündeme geldi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın önceki yıllara ilişkin çalışmaları, asgari ücret artışları ile ortalama ücretler arasındaki ilişkiye dair önemli göstergeler sunuyor.

ASGARİ ÜCRETTE YENİ DÜZENLEME

2026 yılı için yapılan artışla birlikte brüt asgari ücret 26.005,50 TL’den 33.030 TL’ye yükseldi. Net asgari ücret ise 22.104,67 TL’den 28.075,50 TL oldu. İşverene verilen asgari ücret desteği 1.000 TL’den 1.270 TL’ye çıkarıldı.

Bununla birlikte, asgari ücretten alınan işveren primi tüm sektörlerde 1 puan artırıldı. İmalat dışı sektörlerde uygulanan 4 puanlık prim teşviki ise 2 puana düşürüldü. Böylece toplam istihdamın yaklaşık yüzde 80’ini oluşturan sektörlerde işverenin prim yükü toplamda 3 puan artmış oldu. Düzenlemenin yalnızca asgari ücretlileri değil, tüm çalışanları kapsadığı belirtildi.

ASGARİ ÜCRETLİLERİN TOPLAM İSTİHDAMDAKİ PAYI

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre çalışanların yaklaşık yüzde 40’ı, yani 6,9 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor. DİSK’in TÜİK verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre ise asgari ücret ve altında gelir elde edenlerin oranı yüzde 47’ye ulaşıyor. Bu oran yaklaşık 8,1 milyon çalışana karşılık geliyor. Buna göre çalışanların yüzde 53 ile yüzde 60 arasındaki bölümü asgari ücretin üzerinde maaş alıyor.

MERKEZ BANKASI’NIN DEĞERLENDİRMESİ

Asgari ücret artışlarının ortalama ücretlere etkisi Merkez Bankası tarafından 2023 Temmuz ayında yayımlanan bir araştırmada ele alındı. Çalışmada, asgari ücret artışlarının enflasyon üzerindeki etkisinin yanı sıra diğer ücretlerle olan ilişkisi de incelendi.

Araştırmaya göre nominal ücret artışlarının önemli bir bölümü asgari ücret artışları ve geçmiş enflasyonla açıklanıyor. Yapılan hesaplamada, asgari ücretteki 1 puanlık artışın ortalama ücretlerde yaklaşık 0,93 puanlık bir artışa karşılık geldiği tespit edildi.

ORTALAMA ÜCRETLERE YANSIMA BEKLENTİSİ

Bu hesaplama çerçevesinde, asgari ücrete yapılan yüzde 27’lik artışın ortalama ücretlere yaklaşık yüzde 25 oranında yansıması bekleniyor. Bu öngörünün pratikte ne ölçüde gerçekleştiği ise 2025 yılı verileriyle değerlendirildi.

2025 VERİLERİ NE GÖSTERDİ?

2025 yılında asgari ücret yüzde 30 oranında artırıldı. Merkez Bankası’nın hesaplamasına göre bu artışın ortalama ücretlerde yaklaşık yüzde 28’lik bir yükseliş yaratması bekleniyordu. Kamudaki ücret artışlarının toplu sözleşmeler nedeniyle gecikmeli yansıması nedeniyle değerlendirmede yalnızca özel sektör verileri dikkate alındı.

Buna göre özel sektörde ortalama ücretler 2024 Aralık ayında 37.502,80 TL iken, 2025 Mart ayında yüzde 25 artışla 46.959,30 TL’ye çıktı. Haziran ayında ortalama ücret 48.392,10 TL’ye, eylül ayında ise 48.613,80 TL’ye yükseldi. Aralık ayına kıyasla artış oranları sırasıyla yüzde 29 ve yüzde 29,6 olarak hesaplandı.

Veriler, yılın ilk aylarında ortalama ücret artışının Merkez Bankası öngörüsünün altında kaldığını, ancak yılın ilerleyen dönemlerinde bu seviyenin aşılarak asgari ücret artışına yaklaştığını ortaya koydu.

SEKTÖRLERE GÖRE ETKİLER

Merkez Bankası’nın araştırmasında, asgari ücret artışlarından en fazla etkilenen sektörler de incelendi. Tarım dışı sektörlerde çalışanların yüzde 43,1’inin asgari ücret ve altında gelir elde ettiği belirtildi. Bu oran sanayi sektöründe yüzde 50,4, inşaatta yüzde 71,4, hizmetlerde ise yüzde 37,9 olarak hesaplandı.

Hizmet sektöründe kamu ve finans hizmetleri hariç tutulduğunda oran daha da yükseliyor. Konaklama ve yiyecek hizmetlerinde çalışanların yüzde 73’ünün asgari ücret ve altında gelir elde ettiği görüldü.

Personel maliyetinin üretim değeri içindeki payı en yüksek sektör yüzde 51 ile eğitim olurken, bunu yüzde 29,2 ile konaklama ve yiyecek hizmetleri, yüzde 17,6 ile toptan ve perakende ticaret izledi.

ASGARİ ÜCRET VE ENFLASYON BAĞLANTISI

Asgari ücret artışlarının enflasyona etkisi de değerlendirmeye alındı. Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, ampirik çalışmalara göre asgari ücretteki yüzde 10’luk artışın enflasyonu yaklaşık 2 puan yükselttiğini belirtti. Bu çerçevede, yüzde 27’lik artışın enflasyon üzerinde yaklaşık 5,5 puanlık bir etki yaratabileceği ifade edildi.

Merkez Bankası’nın çalışmasında ise asgari ücretteki yüzde 1’lik artışın, zammın yürürlüğe girdiği tarihten sonraki ilk üç ayda TÜFE’ye 0,06–0,08 puan, bir yıllık dönemde ise 0,08–0,12 puan etki ettiği hesaplandı. Buna göre yüzde 27’lik artışın enflasyona etkisinin ilk üç ayda yüzde 1,62–2,16, bir yıllık dönemde ise yüzde 2,16–3,24 aralığında olacağı öngörüldü.