Mahfi Eğilmez’den 25 yıllık asgari ücret analizi: ‘Asıl sorun ne?’

İktisatçı Mahfi Eğilmez, “2000 ve 2025 Asgari Ücret Karşılaştırması” başlıklı yazısında asgari ücretin son 25 yıldaki seyrini dolar bazında ele alarak alım gücündeki değişimi değerlendirdi. Eğilmez, tartışmanın yalnızca ücretin düzeyine odaklanmasının yanıltıcı olduğunu vurgulayarak asıl sorunun asgari ücretle çalışanların sayısındaki artış olduğuna dikkat çekti.

Eğilmez, bazı yorumcuların bugünkü asgari ücreti 2000 yılıyla karşılaştırarak dolar bazında ciddi bir artış yaşandığını ve mevcut durumun daha iyi olduğunu savunduğunu hatırlattı. Ancak bu yaklaşımın eksik olduğunu belirten Eğilmez, “Bu iki yıla ilişkin asgari ücrete bakmak yeterli değil” değerlendirmesinde bulundu.

GELİRLE BİRLİKTE GİDERLER DE ARTTI

Karşılaştırmanın sağlıklı yapılabilmesi için asgari ücretli bir ailenin giderlerinin de hesaba katılması gerektiğini ifade eden Eğilmez, 2000 yılına ait verilerin sınırlı olması nedeniyle çalışmasında yapay zekâdan yararlandığını belirtti. Türk Lirası bazlı karşılaştırmanın yüksek enflasyon ve kur etkisi nedeniyle anlamlı olmayacağını vurgulayan Eğilmez, bu nedenle hesaplamaları dolar üzerinden yaptığını kaydetti.

Hazırlanan tabloda, üç kişilik çekirdek bir ailenin yalnızca zorunlu harcamalarının dikkate alındığını belirten Eğilmez, “Asgari ücretli ailenin herhangi bir lüks harcamasının, tatil harcamasının, dışarıda yemek harcamasının, sağlık, eğitim ve giyim harcamasının bulunmadığı varsayılmıştır” ifadesini kullandı.

GIDA DAHA ERİŞİLEBİLİRDİ

Çalışmanın sonuçlarına göre asgari ücret, dolar bazında 2025 yılında 2000 yılına kıyasla daha yüksek seviyede bulunuyor. Eğilmez, kişi başına gelirle kıyaslama yapıldığında bu artışın daha net görüldüğünü belirtti. Buna karşın asgari giderlerin de aynı dönemde ciddi şekilde yükseldiğine işaret eden Eğilmez, “Gıdaya erişim 2000 yılındaki asgari ücretle daha kolay görünüyor” dedi.

Konut giderlerinin ise her iki dönemde de temel sorun olmaya devam ettiğini belirten Eğilmez, tek asgari ücretle geçinmenin mümkün olmadığına dikkat çekti. Eğilmez, bu durumun aileleri zorunlu tercihlere ittiğini belirterek, “Bu durumda ailede ya iki kişi çalışacak ya da aile dışarıdan bir destek alacak ya da borçlanacak” değerlendirmesini yaptı.

ASGARİ ÜCRETTE ASIL SORUN NE?

Eğilmez’e göre asgari ücretin dolar bazında artmış olması, asgari ücretli ailelerin refahının yükseldiği anlamına gelmiyor. Giderlerdeki artış dikkate alındığında, hem 2000 hem de 2025 yılında asgari ücretle asgari giderlerin karşılanmasının mümkün olmadığı ortaya çıkıyor.

Ünlü iktisatçı, asıl yapısal sorunun farklı bir noktada olduğunu vurgulayarak, “Çalışanların giderek artan bölümü asgari ücretle çalışır duruma geliyor” ifadesini kullandı. Bu tablonun, orta sınıfın zamanla düşük gelirli bir kesime dönüştüğünü açık biçimde gösterdiğini belirtti.