TÇE 30 büyükşehir belediyesinin çocuk karnesini açıkladı: Hangi iller sınıfta kaldı?

Toplum Çalışmaları Enstitüsü (TÇE), Türkiye’deki 30 büyükşehir belediyesinin 2025-2029 stratejik planlarını “çocuk odaklılık” kriterlerine göre analiz ettiği kapsamlı raporu kamuoyuyla paylaştı. Raporda, Türkiye nüfusunun yüzde 78’inin yaşadığı büyükşehirlerde, çocuklara yönelik politikalar ile demografik gerçekler arasındaki farklar dikkat çekti.

UNICEF’ tarafından yürütülen “Çocuk Dostu Şehirler Girişimi” kıstaslarına göre, çocuk dostu bir kentin sağlaması gereken temel hak alanları “Kentsel karar alma süreçlerini etkileme”, “Kentin nasıl olması gerektiği konusunda görüş bildirme”, “Aile ve toplumsal hayata aktif katılım”, “Temel hizmetlere (sağlık, eğitim) erişim”, “Temiz suya ve sağlıklı gıdaya erişim”, “Sömürü, şiddet ve istismardan korunma”, “Kamusal alanda tek başına güvenle dolaşabilme”, “Arkadaşlarla sosyalleşme ve oyun alanlarına erişim”, “Temiz, yeşil ve güvenli bir çevrede yaşama” ve “Eşitlik ve ayrımcılıktan uzak, adil yaşam fırsatları” olarak kabul ediliyor.

“ADALET MESELESİ”

Hazırlanan raporda ise bu kıstaslar bağlamında, illerin stratejik planlarının “çocuk odaklılık düzeyi” puanlandı. Çocuk nüfusunun en yoğun olduğu illerin çocuklara yönelik vizyon belgeleri düşük çıktı. Türkiye’nin çocuk ve genç nüfus oranının en yüksek olduğu il, yüzde 47,66 ile Şanlıurfa olurken onu yüzde 41,02 ile Mardin ve yüzde 39,92 ile Van takip ediyor. Raporun en çarpıcı verilerinden biri de çocuk nüfusunun en yoğun olduğu illerin, çocuklara yönelik vizyon belgelerinde en düşük puanları alması oldu. Büyükşehir belediyelerinin 2025-2029 stratejik planlarında, “Çocuk odaklı yaklaşımlarına göre sıralanmasında” ise ilk sırayı 30 üzerinden 23 puanla İstanbul alırken, onu 20 puanla İzmir ile Diyarbakır ve 19 puanla Mersin takip etti. Van, Trabzon, Kahramanmaraş, Erzurum ve Tekirdağ ise 6 puanla son sırayı paylaştı. Puanlamanın çocuk odaklılık kısmında, 6 Şubat depremlerinde büyük yıkım yaşayan Kahramanmaraş ve Hatay’ın 5 üzerinden 1 puan alması ise dikkat çekti.

‘İHTİYAÇLAR GÖRÜNMEZ KILINIYOR’

Raporun sonuçlarını değerlendiren TÇE Şehircilik Programı Direktörü Doç. Dr. Asmin Kavas, “Birçok belediye çocukları ‘genel sosyal yardım’ veya ‘aile’ başlıkları altında eriterek özgün ihtiyaçları görünmez kılıyor. Oysa çocuk hakları bir yardım meselesi değil, bir mekânsal adalet meselesidir” ifadelerini kullandı.