Ateşin tarihi yeniden yazılıyor: Kontrollü ateş kullanımı 400 bin yıl öncesine dayanıyor

Ateşin kontrol altına alınması, insan evriminin en kritik teknolojik kırılma noktalarından biri olarak kabul ediliyor. Yeni bir araştırma, bu becerinin sanılandan yüz binlerce yıl daha eski olduğunu ortaya koydu. İngiltere’de bulunan arkeolojik kanıtlar, ateş üretme ve yönetme bilgisinin 400 bin yıl önce Neandertaller tarafından kullanıldığını gösteriyor.

ATEŞİN BİLİNEN EN ESKİ KANITI İNGİLTERE’DE BULUNDU

British Museum öncülüğündeki bir araştırma ekibi, İngiltere’nin Suffolk bölgesinde yer alan Barnham köyü yakınlarında, insan eliyle kontrol edilmiş ateşe dair şimdiye kadarki en eski somut kanıtlara ulaştı. Bulgular, Nature dergisinde yayımlandı.

Araştırmacılar, bölgede defalarca yüksek sıcaklığa maruz kalmış bir toprak alanı tespit etti. Jeokimyasal analizler, bu alanın tekrar tekrar 700 santigrat derecenin üzerine kadar ısıtıldığını ortaya koydu. Uzmanlara göre bu durum, söz konusu alanın doğal bir yangın sonucu değil, insanlar tarafından kullanılan bir ateş ocağı olduğunu güçlü biçimde gösteriyor.

KAMP ATEŞİ OLDUĞUNA İŞARET EDEN BULGULAR

Kazı alanında, ısıyla çatlamış el baltaları bulundu. Bu tür çatlakların, uzun süreli ve kontrollü ateşle temas sonucu oluştuğu belirtiliyor. Ayrıca bölgede iki adet demir pirit (halk arasında “yalancı altın”) parçası da tespit edildi. Yerel jeolojide nadir görülen bu mineral, çakmak taşıyla vurulduğunda kıvılcım çıkarmasıyla biliniyor.

Araştırmacılar, piritin bilinçli şekilde bölgeye taşındığını ve ateş yakmak amacıyla kullanıldığını değerlendiriyor. Bu bulgular, erken insanların yalnızca mevcut ateşi korumadığını, ateşi üretme bilgisine de sahip olduğunu ortaya koyuyor.

İNSANLIK TARİHİNDE BÜYÜK BİR ZAMAN KAYMASI

Afrika’da bulunan yanmış kemikler ve kömürleşmiş kalıntılar, insan atalarının bir milyon yıl önce doğal yangınlardan faydalandığını düşündürüyordu. Ancak Barnham’daki keşif, bundan çok daha ileri bir aşamaya işaret ediyor: Ateşin kasıtlı olarak yakılması ve tekrar tekrar kontrol edilmesi.

Daha önce bu düzeyde karmaşık ateş kullanımına dair kesin kanıtların yalnızca 50 bin yıl öncesine ait olduğu kabul ediliyordu. Tartışmalı bazı bulgular 245 bin ila 400 bin yıl öncesini işaret etse de, Barnham’daki kanıtların son derece sağlam ve net olduğu vurgulanıyor.

ATEŞİ YAKANLAR HOMO SAPİENS DEĞİL

Araştırmanın en çarpıcı yönlerinden biri, ateşi kullananların modern insan olmaması. Homo sapiens’in bu bölgeye yaklaşık 40 bin yıl önce ulaştığı biliniyor. Ayrıca türümüzün 400 bin yıl önce henüz ortaya çıkmadığı kabul ediliyor.

Bu nedenle bilim insanları, Barnham’daki ateş ocağının erken Neandertaller tarafından kullanıldığını düşünüyor. Londra’daki Doğa Tarihi Müzesi’nden Prof. Chris Stringer, Swanscombe (İngiltere) ve Atapuerca (İspanya) bölgelerinde bulunan ve erken Neandertal DNA’sı taşıyan fosillerle bu yorumu desteklediklerini ifade etti.

NEANDERTALLERİN BİLGİ DÜZEYİ YENİDEN DEĞERLENDİRİLİYOR

Son yıllarda yapılan çalışmalar, Neandertallerin bilişsel açıdan gelişmiş, kültürel olarak karmaşık ve sosyal bağları güçlü bir tür olduğunu gösteriyor. Barnham’daki bulgular, bu tabloyu daha da güçlendiriyor.

British Museum’dan Prof. Nick Ashton, “Neandertallerin en erken gruplarının bile çakmak taşı, pirit ve tutuşturucu maddelerin özelliklerini bu kadar erken bir dönemde biliyor olması son derece etkileyici” ifadelerini kullandı.