Mars’ın içindeki tuhaf şekiller antik “embriyonun” kalıntıları mı?

Hakemli dergi Science’ta yayınlanan bulgular Mars, Venüs ve Dünya gibi karasal gezegenlerin oluşumuna dair bilgilerimizi değiştirebilir. Güneş’e en yakın 4 gezegen ders kitaplarında genellikle kabuk, manto ve çekirdeğin katmer gibi istiflendiği, pürüzsüz ve katmanlı iç kısımlara sahip cisimler olarak tasvir ediliyor.

Independent Türkçe’de aktarıldığı gibi InSight görevinde Mars’ta tespit edilen sismik anomaliler, mantonun pürüzsüzlükten çok uzak olduğunu ve genişlikleri 4 kilometreye varan antik parçalardan oluşan kaba topaklar içerdiğini ortaya koyuyor. Bu topaklar gezegenin şiddetli erken tarihini jeolojik fosiller gibi saklıyor.

Güneş Sistemi’nin karasal gezegenleri yaklaşık 4,5 milyar yıl önce, genç Güneş’in yörüngesindeki toz ve kayaların kütleçekim altında bir araya toplanmasıyla oluştu.

Mars şekillenirken, Ay’ı oluşturduğu düşünülen türden yüksek şiddetteki çarpışmalarda koca bir gezegen büyüklüğünde dev cisimler tarafından darbe aldı.

Imperial College London’dan ve çalışmanın yazarlarından Constantinos Charalambous, “Bu devasa çarpışmalar, genç gezegenin büyük bölümlerini eritip çok geniş magma okyanuslarına dönüştürecek kadar enerji açığa çıkardı” diyor.

Bu magma okyanusları soğuyup kristalleştikçe, arkalarında farklı bileşimlerde madde parçaları bıraktı ve şu anda Mars’ın derinliklerinde tespit ettiklerimizin bunlar olduğuna inanıyoruz.

Bu yüksek şiddetteki çarpışmalar, gezegenin “embriyosundan” gelen kabuk ve manto parçalarını, çarpan nesnelerden gelen enkazla karıştırdı.

Çalışmada, Mars soğudukça bu çeşit çeşit parçaların “Rocky Road (içinde parçacıklı malzemeler olan bir tür tatlı -çn.) brownie karışımına karıştırılan malzemeler gibi” ağır ağır çalkalanan bir manto içinde hapsolduğu belirtiliyor. Ancak bu “malzemelerin” karışımı, ortamı tamamen pürüzsüz hale getiremeyecek kadar zayıftı.

Levha tektoniğinin kabuk ve mantoyu sürekli geri dönüştürdüğü Dünya’nın aksine, Mars’ın iç kısmı durgun bir dış kabuğun altında mühürlenerek jeolojik zaman kapsülünü koruyor.

Dr. Charalambous, “4,5 milyar yıl sonra hâlâ izlerini tespit edebilmemiz, Mars’ın iç kısmının o zamandan beri ne kadar yavaş çalkalandığını gösteriyor” ifadelerini kullanıyor.

Gökbilimciler, InSight aracının saptadığı 8 Mars depreminden elde edilen verileri analiz ederek bu topakları ortaya çıkardı. Bunlardan ikisi, gezegende neredeyse 150 metre genişliğinde kraterler bırakan son göktaşı çarpışmalarıyla tetiklenmişti.

İniş aracı, Mars’ta manto boyunca ilerleyen sismik dalgaları tespit eden aletlerle donatıldı.

Araştırmacılar, daha yüksek frekanslı sismik dalgaların çarpma bölgesinden iniş aracı sensörlerine ulaşmasının daha uzun sürdüğünü buldu. Bu da iç kısmın pürüzsüz değil, engebeli olduğunu ortaya koydu.

Dr. Charalambous, “Bu sinyaller Mars’ın derinliklerinde ilerlerken açıkça parazit belirtileri gösterdi” dedi. Bu, Mars’ın ilk günlerinden kalan farklı bileşimsel kökenlere sahip yapılarla dolu bir mantoyla tutarlılık gösteriyor. Çalışmada, son bulguların diğer karasal gezegenlerin geçmişlerini anlamamız açısından da etkileri olduğu ifade ediliyor.