Alzheimer tedavisinde yeni umut: Lityum eksikliği demans tehlikesini artırıyor

Alzheimer hastalığının ilerlemesinde lityum eksikliğinin önemli bir rol oynayabileceği ortaya çıktı. Harvard Üniversitesi liderliğinde yapılan yeni araştırma, hastaların beyinlerinde lityum seviyelerinin sağlıklı bireylere kıyasla çok daha düşük olduğunu ve bu eksikliğin beyinde amiloid plaklarının birikmesini hızlandırdığını gösterdi. Farelerde düşük doz lityum tedavisi ise hem hafızayı güçlendirdi hem de plak oluşumunu azalttı.

ALZHEİMER’DA LİTYUM EKSİKLİĞİ

Araştırma kapsamında 285 kişinin beyinlerinde 27 metalin seviyesi incelendi. Bunların 94’ü Alzheimer hastası, 58’i hafif bilişsel bozukluk tanısı almış, geri kalanı ise bilişsel olarak sağlıklıydı. Sonuçlara göre: Alzheimer hastalarının prefrontal korteksinde lityum seviyesi, sağlıklı bireylere kıyasla ortalama %36 daha düşük çıktı. Hafif bilişsel bozukluğu olanlarda bu oran %23 daha düşüktü.

Amiloid plaklarının bulunduğu bölgelerde ise lityum, plak olmayan bölgelere kıyasla neredeyse üç kat daha fazla bulunuyordu; bu da lityumun plaklarda “hapsolduğunu” gösteriyor.

FARELERDE ETKİLEYİCİ SONUÇLAR

Araştırma ekibi, Alzheimer benzeri belirtiler geliştirecek şekilde genetiği değiştirilmiş 22 fareye %92 oranında lityumdan yoksun bir diyet uyguladı. 8 ay sonunda bu fareler, standart diyetle beslenenlere göre hafıza testlerinde çok daha kötü performans gösterdi. Suda gizlenmiş bir platformu bulmaları 10 saniye daha uzun sürdü. Beyinlerindeki amiloid plak sayısı 2,5 kat fazlaydı.

Genetik analizler, bu farelerde Alzheimer ile ilişkili genlerin daha aktif olduğunu, beyin iltihabının arttığını ve bağışıklık hücrelerinin plakları temizleme yeteneğinin azaldığını ortaya koydu.

LİTYUM OROTAT UMUDU

Araştırma ekibi, farklı lityum bileşiklerini test ederek hangisinin amiloid plaklarına en az bağlandığını belirlemeye çalıştı. Lityum orotat, plaklarda en az hapsolma eğilimi gösteren bileşik oldu.

9 ay boyunca düşük doz lityum orotat verilen Alzheimer’lı farelerde, plak miktarı önemli ölçüde azaldı. Hafıza testlerinde ise sağlıklı farelerle aynı performansı sergilediler. Bu doz, bipolar bozukluk gibi psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan lityum dozlarının yaklaşık bin kat altında olduğundan, böbrek ve tiroit toksisitesi gibi yan etkiler gözlenmedi.

İNSANLAR İÇİN NE ANLAMA GELİYOR?

Araştırmacılar, lityum orotatın Alzheimer tedavisinde düşük yan etki riskiyle umut vadeden bir seçenek olabileceğini vurguluyor. Ancak klinik deneyler yapılmadan, insanlarda etkinliği ve güvenliği konusunda kesin bir yargıya varmak mümkün değil.