Yemin töreninin sonunda Karoo’nun çocuğu, ezilenlerin ışığı, “apartheid” (ayrımcılık) döneminin ruhunu yansıtan halkın şairi Sandile Dikeni’nin, “Ülkem İçin Sevgi” şiirinden bir bölüm okuyan Ramaphosa’nın, şiir seçimi elbette ki bir tesadüf sayılamazdı: “Ülkem sağlık ve zenginlik içindir… Denizin mavisini gör Ve balıkların mücevherlerini Toprağın derinliklerinde Bir madencinin vatanı için övgüsünün altın sesini duy Ülkem birlik içindir… Milyonları hisset Tutkusuna şahit ol Eller birleşmiş durumda Ve gözlerinde umut var”
Dikeni, Karoo’nun kurak ve verimsiz topraklarında, Khoi atalarınca “suya hasret diyar” olarak bilinen Victoria West’te, yokluğun içine doğmuş bir çocuktu. Dışlanmanın normal sayıldığı apartheid döneminde sevdiklerinin başına gelen korkunç olayların gölgesinde şekillenmişti ruhu.
Bir röportajında babasının apartheid sırasında yanlışlıkla küçük yerleşim yerinin su kaynağını zehirlemekle suçlandığını ve ardından hapsedilip işkence gördüğünü, serbest bırakıldığında ait olduğu topluluğun bu yüzden ikiye bölündüğünü anlatmıştı. İnandığı şeyler uğruna, aklından geçen düşünceleri konuştuğundan “yoldaşları” tarafından yakılarak öldürülen büyükannesini de anımsatmıştı. Kader daha o doğmadan ağlarını örmüştü. Kuşaklar boyunca aktarılan travmaların yoğurduğu genlerinden beklenen karaktere evrilmesi kimseyi şaşırtmadı. Apartheid döneminin genç bir aktivisti olarak içinde yanan devrim ateşine şiir eşlik etti. Sandile, molotof kokteyline atfen yazdığı ünlü “Guava Suyu” şiirini, Mandela’nın da 27 senelik hapis yaşamının son 17 ayını geçirdiği Victor Verster hapishanesinde yazdı. “Çalkala, çalkala yoldaşım Çalkala işçi sınıfının icadını Çalkala o birleştirici ilacı zaman dolmadan Çalkala vakit geçmeden önce Çalkala o guava suyunu.” “Bu hapishanede yatmak ‘İçimde bir şeyler uyandırdı” demişti.
Apartheide karşı duyduğu öfkeyi şöyle dile getirdi: “Yalnızca ekmekle yaşamayız diyorlar. Biliyorum! Sadece şiirle hayatta kaldık. Şiir dilimizde dans ederken, ağzımızdaki kanı sildik. Öfkeli geçmişimizi molotof kokteylleriyle yok ettik. Şehitlerimizi aklımızdan çıkarıp mezarlarından anıtlar yaptık. Tişörtlerimize affı işledik. Ve son kalan kan damlalarımızla, öfkeli karanlık gökyüzümüze barışı çizmeye çalıştık.”
Anti apartheid protestolar, işçi grevleri, tüketici boykotları, açlık grevleri, yürüyüşler, şiir ve guava suları ile geçen bir ömür 53 yaşında tüberküloz nedeniyle son buldu.
HALK, İKTİDARA CEZAYI KESTİ
Bir zamanlar kurtuluş hareketi olan ve içinden birçok efsane özgürlük savaşçısı, şair, aktivist ve sanatçı çıkaran ANC, apartheidin sona erdiği 1994 seçimlerinde Nelson Mandela’nın liderliğinde iktidara geldi ve uzun süre yenilmez oldu ancak yıllar içinde cazibesini yitirdi. Halk “ilah” olarak gördükleri ANC’yi ağır yoksulluk, eşitsizlik ve işsizlik oranları, yaygın suçlar, elektrik kesintileri ve parti saflarındaki yolsuzluklar nedeniyle cezalandırdı. Koalisyonun en büyük pazarlığı, ideolojik farklılıklarını ve 20 yılı aşkın süredir siyasi rakip olmalarını bir kenara bırakarak birlikte çalışmayı kabul eden ANC ve azınlıkların partisi Demokratik İttifak (DA) arasında yaşandı. Ramaphosa, DA’ya altı bakanlık pozisyonu verdi ve DA lideri John Steenhuisen’i beyaz çiftçiler ve şirketlerin hâkim olduğu tarım bakanı olarak görevlendirdi. DA’nın aldığı bakanlıklar arasında mültecileri kontrol eden içişleri ve temel eğitim bakanlıkları da bulunuyor.
ANC, yeni şekillenen kabinede savunma, madencilik, finans ve dışişleri gibi kilit bakanlıkları elinde tutacak. ANC Partisi’nin dışişleri bakanlığını elinde tutması, Güney Afrika’nın belirgin şekilde Filistin yanlısı, İsrail karşıtı tutumunun yeni dönemde de devam edeceği anlamına geliyor. ANC ve DA, ANC’nin Siyah Ekonomik Güçlendirme programı da dahil olmak üzere birçok ekonomik politika konusunda anlaşmazlık içinde. Bu program, siyahların iş dünyasında fırsatlarını artırmayı amaçlayan bir ayrımcılık karşıtı program.
ANC, bunun apartheidin yanlışlarını düzeltmek için gerekli olduğunu savunurken DA bu politikayı kaldırmak ve ırkın belirleyici bir faktör olmadığı bir programla değiştirmek istediğini belirtiyor. Yatırımcılar, yapısal reformlar ve ihtiyatlı mali politikalar yoluyla büyümeyi artırmak isteyen DA’nın dahil edilmesini memnuniyetle karşılarken partiler arasındaki keskin ideolojik farklılıkların hükümeti istikrarsız hale getirebileceği de olasılıklar arasında görülüyor.
Sandile Dikeni’nin şiirleri, apartheid karşıtı mücadelenin simgesi olarak yeni hükümetin birleştirici mesajına ilham verirken Güney Afrika bu yeni dönemde Mandela’nın hoşgörülü politikasını uygulayarak geçmişin acılarını unutmadan birlik içinde ileriye gitmeyi hedefliyor.